اسپوندیلیت انکیلوزان یکی از انواع بیماریهای التهابی مفاصل می باشد که شایعترین آنها روماتیسم مفصلی ( آرتریت روماتوئید ) می باشد.
در بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان (AS ) مفاصل بین مهره های ستون فقرات و همچنین مفاصل بین ستون فقرات و لگن دچار التهاب می شوند .
البته در این بیماری مفاصل دستها و پاها ، تاندونها و رباطها در قسمتی که به استخوانها وصل می شوند و همچنین مفاصل دنده ها در جایی که به ستون فقرات وصل می شوند ممکن است دچار التهاب شوند .
بتدریج که وضعیت بیماری رو به پیشرفت و وخامت می رود و التهاب پابرجا می گردد ، بافتهای استخوانی جدید تشکیل می شود تا بنوعی التهاب التیام یابد که البته منجر به ایجاد زائده های استخوانی خارج از مهره ای می شود و در نتیجه انعطاف پذیری ستون مهره ها کاهش می یابد .
چسبندگیهای بین استخوانی باعث سخت تر شدن حرکات قفسه سینه ودر نتیجه کاهش و محدودیت ظرفیت ها و عملکرد ریوی می گردد .
AS در واقع یک بیماری مزمن می باشد که البته درمان می تواند درد و علائم را کاهش دهد . درمان مناسب طبعاً عوارض بیماری و تغییرات ساختمانی بافت استخوانی را کاهش می دهد .
این بیماری تقریباً از هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۲۹ نفر را در ایالات متحده درگیر می نماید .
علائم بیماری :
علائم اولیه می توانند بصورت :
• درد قسمتهای تحتانی کمر
• درد و سختی ( خشکی و محدودیت حرکات ) ستون فقرات و سایر مفاصلی که اغلب صبحها و بعد از دوره های بی فعالیتی بدتر می شود نمایان شوند .
در مراحل پیشرفته بیماری علائم زیر ممکن است ظاهر شوند :
• محدودیت حرکات قفسه سینه
• خمیدگی قامت
• ستون فقرات سفت و غیرقابل انعطاف
• خستگی
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• التهاب چشم
علل و عوامل :
بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان علت مشخصی ندارد گر چه بنظر می رسد عوامل ژنتیک مهمترین عوامل هستند .
عوامل خطرساز :
• زمینه ژنتیک نقش بسیار مهمی در ایجاد اسپوندیلیت انکیلوزان دارد . در واقع ۹۰ درصد از بیماران مبتلا دارای ژن بخصوصی می باشند . البته باید گفت که داشتن این ژن بخصوص ، حتی به معنی ابتلا به AS نیست و تنها ۲ درصد از افرادی که این ژن را دارند دچار این بیماری می شوند . بهرحال وجود این ژن می تواند زمینه را برای ابتلا به بیماری فراهم نماید .
• سن زیر ۴۰ سال
• جنس مذکر
تشخیص :
در بسیاری از بیماران علائم خفیف می باشد و لذا بیماری برای مدت طولانی مخفی می ماند و درضمن بعضی از افراد نیز ممکن است علائم بیماری را با بیماریهای خفیفتر کمر اشتباه بگیرند .
لذا برای تشخیص دقیقتر ، پزشک علاوه بر کسب اطلاعات دقیق و تاریخچه بیماری ممکنست از روشهای مختلف زیر نیز استفاده نماید .
• تصویربرداری :
اشعه X می تواند در مراحل پیشرفته بیماری تغییرات استخوانها و مفاصل را نمایان سازد . بدیهی است در ابتدای بیماری تغییرات خاصی در استخوانها و مفاصل ایجاد نخواهد شد . در ادامه پزشک شما ممکنست از سی تی اسکن و ام آرآی نیز استفاده نماید .
• آزمایشات خون :
پزشک شما برای اطمینان از تشخیص بخصوص در مراحل اولیه از آزمایشات مختلف خون استفاده خواهد کرد . شایان ذکر است کم خونی یکی از عوارض بیماری AS می باشد که در دراز مدت ایجاد خواهد شد . برای ارزیابی ژنتیک نیز پزشک شما از آزمایش خون استفاده خواهد کرد .
عوارض :
عوارض بیماری و شدت علائم ایجاد شده در افراد مختلف متفاوت است . عوارض بیماری بصورت زیر تظاهر می کند :
• مشکلات ایستادن و راه رفتن : معمولاً بیماری با سوزش و درد در ستون فقرات آغاز میشود . بتدریج با پیشرفت بیماری و بدنبال چسبیدن مهره ها ، ستون فقرات دچار سفتی و عدم انعطاف لازم می گردد که منجر به کاهش دامنه حرکات ستون فقرات می گردد که خود منجر به اشکالات راه رفتن و ایستادن می گردد . مفاصل حتی بدنبال درمان نیز ممکن است دچار چسبندگی به هم شوند که در اینصورت درمانهای اضافی کمک چندانی به برگشت حرکات نمی کنند .
• مشکلات تنفسی :
التهاب گسترش یافته به دنده ها در قفسه سینه منجربه چسبندگی آنها و در نتیجه مشکلات تنفسی می شود .
• مشکلات قلبی :
در صورت گسترش التهاب به بافت قلبی ، ممکن است دریچه های قلبی درگیرشوند و قلب دچار نارسایی گردد .
• عفونتهای ریوی :
گاهی در این بیماران حفره هایی در قسمتهای فوقانی ریه تشکیل می شود که در طی سالیان با بزرگ شدن این حفرات و رشد میکروبها و بخصوص قارچها باعث ایجاد عفونت ریوی می شوند . که البته این عارضه در بیماران غیرسیگاری کمتر دیده می شود .
البته التهاب در بافتهای مختلف بدن بدنبال این بیماری می تواند منجر به عوارض زیر گردد :
• التهابات روده ای
• کم خونی
• التهاب چشم ها
• پوکی استخوان
درمان :
بیماری AS قابل درمان می باشد . البته باید گفت چسبندگی استخوانها و سفت شدن مفاصل معمولاً برگشت ناپذیر است . در واقع هدف از درمان التیام درد و سفتی مفاصل می باشد و از طرفی جلوگیری و به تأخیر انداختن عوارض و تغییرات استخوانی می باشد .
درمان بیماری در مراحل اولیه بسیار مؤثر است . زمانیکه هنوز چسبندگیهای استخوانی و مفاصل ایجاد نشده باشد ، پزشکان برای درمان بیماری ممکنست از انواع داروهای ضدالتهاب استفاده نماید .
معمولاً برای درمان احتیاج به جراحی نیست . البته گاهی از روشهای جراحی برای کاهش درد و تخریب مفصلی استفاده می شود . گاهی در AS برای جایگزینی یک مفصل خارج ستون فقرات ممکن است از روشهای جراحی استفاده شود .
پزشکان برای کاهش درد و بهبود وضعیت حرکتی بیماران ممکن است از روشهای مختلف فیزیوتراپی نیز استفاده نمایند که
البته فیزیوتراپی برای افزایش دامنه حرکات و بالا بردن انعطاف پذیری مفاصل نیز استفاده می شود . بهتر است درمانهای فیزیکی تحت نظارت پزشکان طب فیزیکی انجام شود که مطمئنا نتایج وئر تری بدست خواهد امد(دکتر نیاستی)
پیشگیری :
شایان ذکر است بدلیل اینکه عامل اصلی ایجاد بیماری زمینه ژنتیک می باشد چندان نمی توان از بروز بیماری جلوگیری کرد . ولی نمی توان با بروز علائم مشکوک بلافاصله با پزشک مشورت نموده و بیماری را در مراحل اولیه شناخت و از گسترش بیشتر آن جلوگیری نمود .
منبع:پزشکان بدون مرز
آدرس:مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
ی مانند بیماری شریانهای محیطی یا دیابت(مرض قند) باشد. با افزایش سن و حاملگی احتمال ایجاد این اختلال بیشتر می شود
