زانو یکی از مفاصل بزرگ و حیاتی بدن است که قسمت عمده وزن بدن به هنگام راه رفتن و ایستادن بر این مفصل وارد میشود.این مفصل ممکن است دچار آسیبها و ناهنجاریهایی شود که رعایت نکات پیشگیریکننده از این آسیبها و نیز تامین سلامت زانو بسیار مهم تلقی میشود.جهت کسب اطلاع بیشتر از ساختمان زانو و بیماریهایی که آن را تهدید میکندلطفا در مورد عواملی که سبب آسیب زانو میشوند توضیح دهید؟
تعدادی از حوادث و همچنین سنگینی وزن از جمله مواردی هستند که میتوانند به زانو آسیب برسانند که این آسیب ممکن است نرمی غضروف(کندرومالایش) که در قشر جوان بسیار شایع است و نیز دلایل دیگر مثل ساییدگی مفصل، تومورهای استخوانی، پارگی مفصل و... باشد.
آیا ایستادن یا نشستن زیاد به زانو آسیب میرساند؟
فردی که بر روی دو زانو به مدت طولانی مینشیند یا اینکه برای بلند کردن وسیلهای بیش از 90 درجه زانو را خم میکند سبب وارد شدن فشار به زانو و آسیب غضروف میشود. همچنین ایستادن طولانی مدت به ویژه در فردی که دچار اضافه وزن است غضروف را دچار فرسایش میکند.
آیا پارگی رباط به درد زانو منتهی میشود؟
زانو اتاقکی است که دو رباط صلیبی قدامی جلویی و رباط صلیبی خلفی یا پشتی در آن قرار دارند. رباط صلیبی در واقع آرایش داخل زانو را ایجاد میکند. اگر این رباطها دچار آسیب شوند به دلیل لق شدن منجر به ساییدگی و نرمی غضروف سپس درد زانو میشوند.
درباره آسیب مینیسک توضیح دهید؟
مینیسک مانند بالشتک در داخل زانو قرار دارد که فضای کافی ایجاد میکند.این بافت نرم مانند گریس عمل میکند . وجود آن از سایش فسمت ساقی و رانی مفصل زانو جلو گیری کرده و اگر آسیب ببیند درد زانو را به همراه دارد.
آیا موارد دیگری هم در درد زانو دخیل هستند؟
بله این موارد عبارتند از:
1/ضربه به زانو و شکستگیهای داخل مفصلی
2/وجود کیست و تومور در دیواره استخوانی زانو یا بافت نرم به نام ساینومیوم: این بافت نرم با تراوش مایع مفصلی، عناصر داخل زانو را تغذیه میکند و باعث تازگی و قوام زانو میشود.اگر ساینومیوم دچار عارضه و بیماری مثل روماتیسم شود درد زانو را به همراه دارد. لازم به یادآوری است روماتیسم بیماری است که در آن پرده ساینومیوم ، آسیب دیده و زانو آب میآورد و به دنبال آن بیمار دچار آرتروز خواهد شد.
3/ دردهای ارجاعی: مواقعی هست که مفصل زانو مشکلی ندارد مثل وقتی که بیمار دچار ساییدگی لگن است که در این مورد به دلیل ارتباط تاندونی- عضلهای بین مفصل لگن، این ساییدگی منجر به درد زانو میشود. دردهای ناشی از کمردردهایی که به علت تنگی کانال نخاعی و ناهنجاریهای دیسک به وجود میآیند نیز به زانو منتقل میشوند.
آیا مبتلایان به درد زانو برای انجام ورزش محدودیت دارند؟
برخی از افراد که دچار درد زانو یا کمر هستند حرکت و ورزش را عاملی جهت تشدید دردشان میدانند. این تفکر اشتباه است. ورزش برای تقویت مفاصل و امید به زندگی بسیار موثر است.برای اینکه بیمار بداند چه ورزشی میتواند انجام دهد ابتدا باید علت درد را پیدا کنیم. اگر این درد از ناحیه کمر به زانو منتقل شده باشد محدودیتی برای انجام ورزش وجود ندارد. اما اگر علت، درد زانو باشد مانند آرتروز زانو ،پارگی رباط صلیبی و...فرد در انجام ورزش، محدود اما پیادهروی در استخر برایش مفید است. البته ورزشهای ایزومتریک(ورزشهایی که در آن مفصل خم و راست نمیشود) و پیادهروی برای مبتلایان به زانو درد مشکلی ایجاد نمیکنند . در مبتلایان به روماتیسم هم پیادهروی در سطوح صاف با کفشهای لژدار و پهن توصیه میشود.
آیا این گفته که بالا و پایین رفتن از پله زانوها را ضعیف میکند صحیح است؟
این حرکت، خود نوعی ورزش است. اما برای فردی که دچار زانو درد باشدیا فرد مبتلا به کمردرد که درد در مرکز ثقل بدن احساس میشود بالا و پایین رفتن از پله به هیچ وجه برای بهداشت زانو و کمر خوب نیست .البته نمیتوانیم به بیمار بگوییم استفاده از پله ممنوع.چراکه در محل کار، منزل و... مجبور به بالا و پایین رفتن از پله است اما تا جایی که امکان دارد باید این کار را کمتر انجام دهد.
مبتلایان به زانو درد چه نوع کفشی باید بپوشند؟
پوشیدن کفشهای پاشنه بلند و همچنین کاملا بدون پاشنه برای مبتلایان به زانو درد و کمر درد مضر است. بنابراین کفش بایدلژدار و 5/2 تا 3 سانتیمتر پاشنه داشته باشد.همچنین برای پیاده روی هم باید کفش مخصوص و مناسب این ورزش پوشیده شود
ادرس :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
درد و ناراحتی ناشی ازآرتروز زانو یکی از شایع ترین علل مراجعه بیماران به مطب پزشکان است. در خانم ها میزان ابتلا به آن نزدیک به دوبرابرآقایان است و از آنجا که ابتلا به آرتروز زانو دامنه وسیعی در افراد میانسال و مسن پیدا کرده است
تعریف کلی از آرتروز زانو
آرتروز همان تخریب در مفاصل و سطوح غضروفی آن است و نام های دیگر آن استئوآرتریت و استئوآرتروز است . این بیماری با افزایش سن پیشرفت میکند و در حدود 85 درصد افراد بالای 75 سال با این مشکل دست به گریبانند. آرتروز زانو میتواند به تنهایی یا با آرتروز بقیه مفاصل بخصوص مفاصل دست بروز کند. علاوه بر سن، عوامل سرشتی یا ژنتیک، نوع شغل و حرفه ، سبک زندگی، عوامل هورمونی و چاقی نیز در بروز این بیماری موثر هستند.
آیا آرتروز زانو همیشه با درد همراه است؟
مفصل زانو از اتصال استخوان ران و درشت نی بعلاوه استخوان کشکک ساخته شده که این سطوح سخت استخوانی، از غضروف که بافتی انعطاف پذیر است پوشیده شده است. با شروع آرتروز این غضروف دچار تخریب می شود که به علت نداشتن عروق خونی، بازسازی آن با اشکال همراه است. بافت غضروفی رشته عصبی ندارد برای همین در ابتدای مراحل درگیری ،آرتروز زانو میتواند بدون درد باشد. در این بیماری تخریب غضروف مفصل زانو منجر به ایجاد التهاب در بافت اطراف زانو وتحریک گیرنده های درد میشود. همچنین محدودیت حرکتی و خشکی زانو بعلاوه صداهای اضافه و تجمع مایع یا همان
آب آوردن زانو نیز از دیگر علایم آرتروز زانو محسوب میشوند.
عوامل زمینه ساز آرتروز زانو را بیان کنید؟
یک سری از عوامل موجب شروع یا تشدید آرتروز زانو میشوند. به عنوان مثال ضربه های ناشی از افتادن، تصادف و آسیب های ورزشی می توانند موجب پارگی منیسکها و رباطهای زانو شوند و این خود زمینه ساز بروز آرتروز است. لازم به ذکر است شکستگی ها چه داخل مفصل ، چه بیرون مفصل می توانند موجب به هم خوردن حالت طبیعی زانو شوند. همچنین انحراف پاها که شامل دونوع پرانتزی و ضربدری است نیز موجب به هم خوردن امتداد طبیعی زانو و فشار بر زانو شده که موجب تسریع در شروع آرتروز زانو میشود. از طرفی فعالیتهای شدید و تکراری روزمره و برخی عادات زندگی مثل نشستن طولانی به صورت دو زانو و چهار زانو ، نشستن طولانی درتوالت و پله روی زیاد نیز موجب ساییدگی، شروع وتشدید آرتروز زانو می شوند. این نکته را هم نباید از یاد برد که مشاغل و حرف سخت و در نهایت وزن زیاد نیز به مفاصل زانو فشار زیادی وارد میکنند.
در آرتروز پیشرفته چه حالتی بهوجود میآید؟
در آرتروز پیشرفته ممکن است زانو دچار کجی شود و این کجی میتواند به دنبال تخریب پیشرونده پیشرفت کند. همچنین بی ثباتی زانو که در اثر آرتروز شدید به وجود میآید ممکن است علایمی چون خالی کردن زانو و نبود استحکام کافی برای وزنگذاری روی اندام را ایجاد کند .در عکس رادیولوژی علایم آرتروز زانو به صورت کجی ، تخریب ، دندانه دار شدن مفصل ، ساییدگی ، کم شدن فاصله بین مفصلی و ایجاد کیست های درون استخوانی ظاهر می شوند.
درباره درمان آرتروز توضیح دهید؟
مهمترین و ابتداییترین درمان بیماری آرتروز زانو رعایت مسایلی است که از تخریب بیشتر جلوگیری شود. به بیمار مبتلا به آرتروز زانو توصیه می شود از خم کردن بیش از نود درجه زانو خودداری و موقع نشستن از صندلی استفاده کند. در صورتیکه با آویزان بودن پا هنگام نشستن روی صندلی مشکلی داشت می تواند از زیرپایی استفاده کند. استفاده از دستشویی فرنگی نیز کمک شایانی به کم کردن علایم آرتروز زانو میکند. همچنین بالا و پایین رفتن از پله در حد امکان باید محدود شود چرا که در بعضی موارد حتی با رعایت عدم فشار بر یک زانو هنگام پله روی، زانوی مقابل نیز دچار درد می شود. ازسویی بهتر است کسی که دچار آرتروز زانوست نمازش را نشسته و بر روی صندلی بخواند تا از فشار مضاعف بر مفصل جلوگیری شود.
کاهش وزن تا چه اندازه در بهبود آرتروز زانو نقش دارد؟
کم کردن وزن نقش مهمی در کنترل علایم آرتروز زانو دارد. در یک راه رفتن معمولی 3 تا 5 برابر وزن بدن به هر زانو وارد می شود. پس با یک کاهش وزن 5 کیلوگرمی حدود 20 کیلوگرم از وزن وارد شده به هر زانو در راه رفتن کاسته می شودکه خود اثرات تسکینی بسیاری بر روی درد و علایم آرتروز زانو دارد.
چه تمرینات ورزشی برای مبتلایان به آرتروز زانو توصیه میکنید؟
با تقویت عضلات اطراف زانو فشارهای وارده بر زانو کاهش مییابند که این امر موجب کاهش درد و ناراحتی زانو می شود. تقویت عضلات هم از طریق تمرینات ورزشی و هم از طریق طب فیزیکی امکان پذیر است. یک روش ساده و موثر برای این کار آن است که فرد بر روی صندلی بنشیند و به طوریکه پاها آویزان باشند هر کدام از پاها را به مدت 10 ثانیه به صورت کشیده بصورت مستقیم نگه دارد. سپس پای مقابل را به همین طریق بکشد. این حرکت را 10 تا 20 مرتبه و 3 تا 4 بار در روز باید تکرار کند که این موجب تقویت عضله
چهارسر یا جلوی رانی می شود. البته تمرینات دیگری را نیز می توان یاد گرفت و انجام داد.
آیاآبدرمانی و استفاده از زانوبند در درمان آرتروز مؤثر است؟
آب درمانی از دو جهت میتواند به کاهش درد و التهابات زانو کمک کند: یکی تقویت و هماهنگی عضلات زانو و دیگری کاهش وزن. زانو بند نیز از طریق گرم نگه داشتن و زانوبندهای دارای بست های نگه دارنده با جلوگیری از انحراف بیشتر زانو هنگام راه رفتن میتوانند درد را کاهش دهند.
فیزیوتراپی چه کمکی به درمان آرتروز زانو میکند؟
فیزیوتراپی هم از طریق تقویت عضلات وهم با استفاده از دستگاه های کنترل درد و همچنین با تمرینات فیزیکی کمک مؤثری در کاهش علایم دارد.
درباره درمان دارویی آرتروز زانو توضیح دهید؟
در موراد خفیف تر تا متوسط، داروهای ضد التهابی و داروهایی که به بهبود وضعیت غضروف کمک میکنند مثل گلوکوزامین و کندروییتین نقش بسزایی در کاهش درد دارند. در موارد شدید نیز علاوه بر داروهای خوراکی، تزریقات داخل مفصلی نظیر هیالگان یاغضروف تزریقی و در مواردی کورتیکواستروئیدها کمک کننده هستند. البته تحقیقات درباره تزریق سلول های بنیادی هنوز ادامه دارد اما هنوز به عنوان درمان قطعی به درمانها افزوده نشده است.
آیا پلاکت تغلیظ شده در درمان آرتروز نقش دارد؟
PRP یا پلاکت تغلیظ شده هنوز جایگاهی در درمان آرتروز زانو پیدا نکرده است و تحقیقات اخیر نشان از اثر کم آن نسبت به تزریق هیالگان و یا کورتیکواستروئید دارد.
چه موقع به درمان آرتروز از طریق جراحی نیاز است؟
در موارد شدید، درمان های جراحی کمک کننده هستند که این درمان ها بر سه دسته اند: ابتدا میتوان به درمانهایی اشاره کرد که به اصلاح انحراف زانو کمک میکنند و امتداد اندام را از طریق عملهای استخوانی اصلاح می کنند. در مواردی که اندام ها ضربدری یا پرانتزی خیلی شدید باشند و هنوز کیفیت غضروف مفصلی خیلی از دست نرفته باشد و آرتروز، شدید نباشد این عملها با اصلاح امتداد نیرو موجب کمتر شدن درد زانوها و کاهش سرعت تخریب غضروف میشوند. همچنین در بعضی موارد که بیمار دچار پارگی مینیسک یا مشکلات داخل زانو به همراه آرتروز است انجام عمل آرتروسکوپی و تراشیدن و پاکسازی زانو از مواد التهابی باعث کاهش درد میشود. در موارد شدید نیز تنها راه درمان آرتروز زانو عمل روکش کردن زانو یا همان تعویض مفصل است بدین شرح که همانند روکش کردن دندان، سطح خرابتراشیده شده و با روکشی که همان پروتزاست پوشیده می شود تا سطوح مفصلی تخریب شده حذف و درد بیمار کاهش یابد.
آیا عمل روکش کردن زانو عوارض زیادی دارد؟
از عوارض این عمل عفونت و یا لق شدن پروتز است که کمتر از سه درصد است . اما در مجموع درصد موفقیت این عمل بالاست و تقریبا قسمت عمده درد بیمار از بین میرود و باز توانی نسبتاسریع است بطوریکه بیمارمیتواند روز بعد از عمل راه برود.
منبع: http://www.esfahanemrooz.ir
ادرس :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
بعضی ضایعات غضروفی زانو نیاز به درمان جراحی ندارند. در این موارد پزشک توصیه هایی در جهت تغییر در روش انجام فعالیت های بدنی و ورزشی به بیمار میکند و از وی میخواهد تا با انجام نرمش های کششی و تقویتی سعی کند بیومکانیک زانو را تا حد امکان در وضعیت نزدیک به طبیعی نگه دارد.
در مواردی که ضایعات غضروف وسیع بوده و یا در مواردی که تنظیم دقیق کارکرد مفصل زانو اهمیت زیادی دارد (مانند ورزشکاران حرفه ای) و یا در مواردی که پزشک تشخیص میدهد، زانو نیاز به عمل جراحی دارد تا به توسط آن بتوان وضعیت غضروف آسیب دیده را تا حد امکان به قبل از آسیب برگرداند. این نوع اعمال جراحی به دو دسته تقسیم میشوند. جراحی های ترمیمی Reparative surgery و جراحی های بازسازی Restorative surgery
در این روش بدن تحریک میشود تا روند ترمیمی را در محل ضایعه شکل بدهد. این روند گرچه نام ترمیمی دارد ولی بافت جدیدی که بدن بجای غضروف و در جهت ترمیم ضایعه میسازد غضروف Cartilage نبوده بلکه چیزی شبیه آن و از جنس فیبروکارتیلاژ Fibrocartilage است. معمول ترین این روش ها عبارتند از
|
دبریدمان به توسط آرتروسکوپ Arthroscopic Debridement : در این روش جراح به کمک آرتروسکوپ لبه های نامنظم غضروف در ناحیه آسیب دیده و همچنین غضروف های آزاد درون مفصل را برمیدارد. گاهی به این نوع درمان کندروپلاستی Chondroplasty هم میگویند. این روش میتواند بعضی از علائم بیماری را تا چند سال از بین برده یا آنها را کاهش دهد پس نوعی درمان موقتی است.
از این روش بیشتر در مواردی استفاده میشود که وسعت ضایعه آنقدر بزرگ است که قابل ترمیم نیست و یا بیمار مسن بوده و برنامه اینست که در آینده تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو قرار بگیرد.
آرتروپلاستی با روش خراشیدن Abrasion Arthroplasty : در این روش پزشک جراح با استفاده از آرتروسکوپ سطح استخوانی که بدون غضروف شده است را میخراشد. به این ترتیب سطح استخوان شروع به خونریزی کرده و بدنبال فعال شدن روند ترمیم، یک لایه از بافت ترمیمی فیبروکارتیلاژ روی استخوان را میپوشاند. این بافت گرچه مانند غضروف نیست ولی از استخوان نرم تر بوده و تا حدی میتواند یک لایه محافظ را بر روی استخوان ایجاد کند. این روش هم موقتی است و ممکن است نتواند تمام علائم بیمار را از بین برده و یا ممکن است علائم و مشکلات بیمار بعد از مدتی برگردد.
|
روش خرد کردن Microfracture : در این روش با استفاده از آرتروسکوپ ضرباتی به استخوانی که هنوز لایه ظریفی از غضروف را بر روی خود دارد میزنند تا در استخوان شکستگی های ریزی ایجاد شود. این شکستگی ها موجب میشوند تا روند ترمیم در استخوان شکسته شده شروع شده و با ایجاد یک لایه فیبروکارتیلاژ در زیر غضروف باقیمانده استحکام آن بهتر شود
در این روش غضروف جدیدی در ناحیه ضایعه دیده گذاشته میشود. معمول ترین روش های مورد استفاده عبارتند از
پیوند پریوست و پری کندر Periosteal and perichondral grafting : در این روش لایه پریوست که بر روی استخوان قرار دارد و پری کندر که بر روی غضروف قرار دارد را به محل ضایعه پیوند میزنند تا در زیر آنها غضروف طبیعی تولید شود.
پیوند کندروسیت اتولوگ Autologous : از این روش بیشتر در افراد فعال و جوان استفاده میشود که در آنها استخوان زیر غضروف صدمه زیادی ندیده و وسعت آسیب غضروفی کم است (قطر منطقه آسیب کمتر از 4 سانتیمتر است). ابتدا با یک جراحی سبک مقداری کندروسیت (سلول های غضروفی) را از غضروف سالم مفصل زانو بدست آورده و در خارج از بدن و در محیط کشت آنها را رشد و تکثیر میدهند. در مرحله بعد و با یک جراحی مجدد سلول های غضروفی تکثیر داده شده در محلی که غضروف ندارد کاشته میشود.
پیوند استخوانی- غضروفی از خود شخص Osteochondral Autograft : در این روش جراحی یک تکه یا تکه هایی از استخوان همراه با غضروف روی آن از زانوی فرد بیمار درآورده شده و در محلی که ضایعه وجود دارد گذاشته میشود. این تکه حاوی استخوان و غضروف را از جایی از مفصل زانو درمیاورند که نبود آن مشکل زیادی برای زانو ایجاد نکند (معمولا از بالا و کنار زانو که فشار وزن بر روی آن کمتر است). با این حال ممکن است بعضی از بیماران بعدا از همین محل دهنده دچار مشکلاتی شوند. از این روش بیشتر در درمان بیماری استئوکندریت دیسکان زانو استفاده میشود.
پیوند استخوانی- غضروفی از شخص دیگر Osteochondral Allograft : این روش هم مانند روش قبل است با این تفاوت که تکه استخوانی- غضروفی بزرگی بجای اینکه از زانوی خود فرد گرفته شود از مفصل یک فرد متوفی تهیه میشود. این تکه به توسط پیچ یا پین های ظریفی به استخوان خود بیمار متصل میشود. از این روش بیشتر در درمان استئوکندریت دیسکان هایی که درمان های قبلی در مورد آنها موفق نبوده استفاده میشود.
ادرس »طب: :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن ( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB )
در هر مفصلی در سیستم استخوانی عضلانی دو استخوان مجاور در تماس با یکدیگر قرار میگیرند . حرکات مفصل در واقع تابع جابجایی این دو استخوان نسبت به هم میباشد . عامل اصلی در حفظ استحکام و ثبات مفصل ، لیگامان ها یا زردپی ها هستند . لیگامان ها طنابهای مستحکمی متشکل از رشتههای فیبری میباشند که دو استخوان مجاور را به یکدیگر متصل کرده ، پایداری و ثبات آن را تأمین مینمایند . در مفاصل دست نیز همین وضعیت برقرار است . بندهای انگشتان در مفاصل دست باواسطه لیگامان ها یا زردپی ها به یکدیگر و به استخوانهای کف دست متصل میشوند . استحکام این طنابهای فیبری باعث ایجاد ثبات و پایداری در مفاصل دست شده و انجام فعالیتهای گوناگون اعم از حرکات ظریف و پیچیده یا کارهای زوردار را امکانپذیر میسازد . انگشت شست در دست نقش بسیار مهمی دارد و حرکات طبیعی و قدرت آن در عملکرد و توانایی کلی دست نقشی اساسی بازی میکند . مانند هر مفصل دیگری بند ابتدایی این انگشت با واسطه لیگامان هائی در داخل و خارج به استخوان اول کف دست متصل میشود . در هنگام برداشتن و نگهداشتن اشیا ، سلامت و استحکام این دو لیگامان بخصوص لیگامان داخلی نقش بسیار مهمی در حفظ قدرت و پایداری انگشت دارد .
در هنگام سقوط روی دست با انگشتان باز اگر انگشت شست به سمت خارج رانده شود ، لیگامان مورد اشاره تحت کشش قرار گرفته و آسیب میبیند . این آسیب ممکن است خفیف بوده و فقط باعث کشیدگی در لیگامان فوقالذکر گردد یا اینکه شدید باشد و درجاتی از پارگی به صورت کامل یا ناکامل در آن به وجود آورد .این حادثه در فعالیتهای مختلف ورزشی به کرات رخ میدهد . در ورزش اسکی سقوط در وضعیتی که فرد چوب اسکی را محکم در دست نگه داشته است با احتمال بیشتری منجر به آسیب لیگامانی میشود . به همین خاطر گاهی این عارضه را انگشت اسکیبازان ( SKIER'S THUMB ) می نامند . ممکن است حادثه به شرحی که توضیح داده شد باعث آسیب یا پارگی در لیگامان نشده بلکه درنتیجه کشیدگی در محل اتصال لیگامان به استخوان قطعه ای از استخوان را دچار کندگی یا شکستگی سازد .
علائم بالینی در ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن ( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB ) چیست و این عارضه چگونه تشخیص داده میشود ؟
در این عارضه درد شدیدی در ناحیه شصت احساس میگردد . تورم و کبودی نیز ممکن است عارضه را همراهی نماید . فرد ممکن است در انگشت احساس ضعف و ناپایداری نماید و از برداشتن و نگهداری اشیا به کمک شصت ناتوان باشد . پزشک معالج با شرح حال و معاینة بالینی تشخیص را مطرح مینماید . درمعاینه دقیق ، محل درد در مفصل بین بند ابتدایی انگشت شست و استخوان اول کف دست در سطح داخلی و قدامی متمرکز بوده و این ناحیه در لمس حساس و دردناک است . در این موارد قبل از هر اقدام دیگری از انگشت شست رادیوگرافی بهعمل میآید . در صورت وجود شکستگی در محل اتصال لیگامان ، آن را میتوان در رادیوگرافی مشاهده کرد. در موارد پارگی کامل لیگامان مفصل ممکن است دچار حالت نیمه دررفتگی گردد . این وضعیت نیز در رادیوگرافی قابل مشاهده میباشد . در صورت طبیعی بودن عکس به عمل آمده ، پزشک معالج با معاینه بالینی میتواند پی به کامل یا ناکامل بودن پارگی لیگامان ببرد .
درمان ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن ( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB )
در مواردی که عارضه خفیف بوده و فقط کشیدگی در لیگامان مطرح باشد یا شکستگی در محل اتصال لیگامان با جابجایی همراه نباشد برای مدت چهار هفته اقدام به گچگیری میگردد . پس از باز کردن گچ نیز باید برای مدت سه ماه از فعالیتهایی که ممکن است به لیگامان فشار بیاورد اجتناب گردد . مقداری درد و آزردگی ممکن است تا شش ماه همچنان در موضع احساس گردد . ورزشکاران پس از باز کردن گچ میتوانند با استفاده از آتلی به نام playing splint به فعالیتهای ورزشی برگردند .
در مواردی که آسیب شدید است و لیگامان به صورت کامل پاره شده یا شکستگی در محل اتصال لیگامان بیش از دو میلیمتر جابهجا شده باشد برای درمان نیاز قطعی به عمل جراحی وجود دارد . طی عمل جراحی لیگامان آسیبدیده ترمیم شده و قطعه شکسته استخوان جااندازی و در محل تثبیت میگردد . در موارد پارگی کامل گاهی قسمتی از بافت اطراف لابهلای پارگی لیگامان قرار گرفته و در صورت درمان غیرجراحی مانع جوشخوردن و بهبودی میگردد . لذا درصورت پارگی کامل اگر اصراری در درمان غیرجراحی به صورت گچگیری وجود داشته باشد باید با استفاده از ام آر آی MRI یا سونوگرافی از عدم قرارگیری بافتهای مجاور در لابهلای لیگامان پاره شده اطمینان حاصل گردد .
نوع مزمن ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB )
در مواردی که عارضه درمان نشده باشد یا دوره درمان آن کامل نباشد ، احساس درد و ضعف در انگشت شست همچنان باقی میماند . در این موارد حرکات چرخشی با دست مانند باز کردن درب بطری یا شیشه و نگهداشتن اشیا حجیم مانند شیشه شیر در دست با مشکل و ناراحتی همراه است . در مواردی از پارگی کامل که بافت پیرامونی لابهلای لیگامان پاره شده قرار گرفته باشد ، اقدام به درمان غیر جراحی منجر به عدم بهبودی و ازمان عارضه میگردد . فعالیتهایی که به طور مکرر لیگامان فوق را در دست تحت فشار قرار داده و به آن آسیب بزند نیز، در طول زمان باعث تضعیف تدریجی آن شده و عارضهای از نوع مزمن بهوجود میآید . در گذشته شکارچیان خرگوش در غرب ، گردن شکار خود را با استفاده از انگشت شست و سبابه میشکستند . این حرکت در طول زمان باعث آسیب لیگامان داخلی شصت میشد به همین خاطر به این عارضه شصت شکارچیان خرگوش ( GAMEKEEPER'S THUMB )نیز اطلاق میگردد . درمان نوع مزمن این عارضه درصورت عدم پاسخ به روشهای غیرجراحی و نگهدارنده ،بازسازی لیگامان آسیبدیده تحت عمل جراحی میباشد .
منبع: دکتر مرجایی
ادرس :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
علت عدم جوشخوردگی شکستگی استخوان اسکافوئید (SCAPHOID BONE FRACTURE NONUNION) چیست ؟
مچ دست از هشت استخوان کوچک تشکیل شده است که در دو ردیف چهارتایی قرار گرفتهاند .استخوان اسکافوئید یکی از استخوانهای مچ دست میباشد .در مواردی از صدمات مچ دست که آسیب ،با برگشت شدید مچ دست به عقب همراه باشد ،مانند افتادن به زمین روی دستهای باز یا حتی گاهی ضربه شدید با توپ در این وضعیت از مچ دست ، میتواند منجر به شکستگی این استخوان بشود .
شکستگی استخوان اسکافوئید باعث ایجاد درد در در مچ دست میشود . این درد در ناحیه انفیه دان تشریحی متمرکز میباشد .انفیه دان تشریحی قسمتی از مچ دست است که در سمت شصت دست قراردارد .ازآنجاکه این درد میتواند شدید نباشد و در ابتدا باعث ایجاد اختلال در فعالیت و عملکرد نگردد ، ممکن است فرد جهت بررسی و درمان مراجعه نکرده و این عارضه تا مدتها تشخیص داده نشده باقی بماند .
درمان شکستگی اسکافوئید بیحرکت کردن مچ دست در یک گچ بلند برای مدت نسبتاً طولانی دو تا سه ماه است . مدت طولانی گچ مورد نیاز برای جوش خوردن شکستگی برای برخی قابل پذیرش نبوده و نیمه کاره گذاشتن درمان و باز کردن گچ زودتر از موعد مقرر نیز یکی از علل دیگر جوش نخوردن شکستگی استخوان اسکافوئید میباشد .
گاهی شکستگی استخوان اسکافوئید در روزهای اول پس از حادثه در رادیوگرافی ساده بهخوبی رویت نمیشود .در این موارد پزشک معالج در صورت شک بالینی اقدام به گچ گیری موقت به مدت سه هفته و سپس عکسبرداری مجدد مینماید . عدم پیگیری وضعیت آسیب مچ دست در این شرایط میتواند منجر به تشخیص داده نشدن شکستگی ، عدم درمان و در نهایت جوش نخوردن استخوان اسکافوئید بشود .
علائم بالینی در عدم جوشخوردگی شکستگی استخوان اسکافوئید (SCAPHOID BONE FRACTURE NONUNION) چیست و این عارضه چگونه تشخیص داده میشود ؟
شکایت اصلی در این عارضه درد منتشر همراه با ضعف و ناتوانی در مچ دست میباشد بهطوریکه انجام فعالیتهای روزانه و کار با دست به علت این درد و ناتوانی با مشکل جدی روبهرو میشود . پزشک معالج در معاینه متوجه درد و حساسیت در ناحیهای از مچ دست که استخوان اسکافوئید قرار دارد میشود .اولین اقدام تشخیصی انجام یک رادیوگرافی ساده میباشد . رادیوگرافی ساده در مواردی که بیش از سه هفته از حادثه سپری شده باشد معمولاً شکستگی را به خوبی نشان میدهد . علاوه بر عکس برداری در حالت رخ و نیمرخ از زوایا و وضعیتهای دیگری نیز از مچ دست پرتونگاری میشود که به آنها نمای اسکافوئید و مایل میگویند . در مواردی که هرگونه تردیدی وجود داشته باشد از روشهای تصویربرداری تکمیلی بخصوص ام آر آی (MRI) جهت قطعیت تشخیص بهره گرفته میشود .
عوارض مهم ناشی از عدم جوشخوردگی شکستگی استخوان اسکافوئید (SCAPHOID BONE FRACTURE NONUNION) چیست ؟
وقتی استخوان اسکافوئید بر اثر آسیب به دو تکه شکسته میشود ، یکی از عوارض محتمل ، اختلال در خونرسانی قطعه ابتدایی میباشد . ازآنجاکه این قطعه جریان خون مورد نیاز خود را از قطعه دیگر دریافت میکند ، شکستگی با آسیب به عروق خونی تغذیهکننده قطعه ابتدایی میتواند باعث سیاه شدن یا به عبارتی نکروز آواسکولار این قطعه استخوانی گردد .
از عوارض دیگری که به دنبال عدم جوش خوردن استخوان اسکافوئید عارض میشود آرتروز یا ساییدگی استخوانهای مچ دست میباشد .در مواردی که این استخوان بههر علت جوش نخورد , تغییر در بیومکانیک و فرایند انتقال نیرو بین استخوانها به گونهای تغییر میکند که استخوانهای مجاور متحمل فشار و در نتیجه آسیب بیشتری در طول زمان شده و به سمت آرتروز و ساییدگی پیشرفت میکنند .
آیا عدم جوشخوردگی شکستگی استخوان اسکافوئید (SCAPHOID BONE FRACTURE NONUNION) با عوارض دیگری در مچ دست در افتراق قرار میگیرد ؟
درد مچ دست علتهای گوناگونی میتواند داشته باشد . پزشک معالج با یک ظن بالینی صحیح ، معاینه دقیق و بهرهگیری از روشهای تشخیصی کمکی میتواند به تشخیص قطعی و نهایی نایل گردد .از جمله مشکلاتی که در مچ دست در مجاورت استخوان اسکافوئید باعث ایجاد درد میشوند یکی بیماری دکورون ( De Qeurvain's Disease )و دیگری آرتروز و ساییدگی در قاعده اولین استخوان کف دست میباشد . درمان هر یک از بیماریهای مچ دست بسته به طبیعت آن عارضه متفاوت میباشد لذا تشخیص دقیق قبل از هر اقدام درمانی ، ضرورتی حتمی است .
درمان عدم جوشخوردگی شکستگی استخوان اسکافوئید (SCAPHOID BONE FRACTURE NONUNION) :
در مواردی که مدت زمان زیادی از شکستگی استخوان اسکافوئید سپری نشده باشد درمان با گچ گیری یکی از روشهای درمانی ممکن میباشد .مدت زمان مورد نیاز برای بیحرکتی مچ دست در عدم جوشخوردگی شکستگی استخوان اسکافوئید طولانی بوده و حتی از موارد تازه شکستگی نیز بیشتر و در حدود چهار تا پنج ماه میباشد .مدت زمان زیاد مورد نیاز برای بیحرکتی در گچ و عدم اطمینان از پاسخدهی این روش پس از این مدت طولانی روش جراحی را به عنوان بهترین و مؤثرترین روش درمانی مطرح میسازد .
روشهای جراحی متفاوتی برای درمانی عدم جوشخوردگی شکستگی استخوان اسکافوئید توصیف شده است .پزشک معالج با توجه به جمیع شرایط از جمله شکل و محل شکستگی و پیدایش یا عدم پیدایش آرتروز و ساییدگی بهترین و مناسبترین روش جراحی را انتخاب مینماید . در مواردی که هنوز آرتروز و ساییدگی در استخوانهای مچ دست پدیدار نشده باشد هدف اصلی از درمان جراحی تحریک جوش خوردن دو قطعه شکسته با استفاده از پیوند استخوان میباشد .
منبع:دکتر مرجائی
آدرس مطب: مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸