درد پشت زانو به ناراحتی یا درد در پشت مفصل زانو گفته می شود. این درد می تواند در اثر حرکت به وجود آمده و یا در حالت ثابت زانو نیز وجود داشته باشد و همچنین می تواند تا حدی شدید شود که حرکت زانو را محدود کند. توصیف افراد مختلف از درد پشت زانو عبارت است از ناراحتی، التهاب، گرما و احساس سوزش، گرفتگی و درد.
درد پشت زانو یک علامت شایع برای کیست بیکر می باشد که در اثر تجمع مایع سینوویال در پشت زانو، ایجاد می شود. مایع سینوویال سطوح درون مفصل را لغزنده کرده و اصطکاک بین غضروف های آن را کاهش می دهد. علائم ناشی از کیست بیکر، به طور متناوب زیاد و کم می شوند. این عارضه همچنین آسیب طولانی مدتی به زانو وارد نخواهد کرد.
همچنین، درد پشت زانو می تواند نشانه ی ترومبوز عمیق وریدی (لخته ی خون در پا) بوده که یک عارضه ی بسیار جدی و خطرناک می باشد. لخته ی خون ممکن است شکسته شده و باعث آمبولی (انسداد جریان خونی) در ریه، حمله ی قلبی و یا حتی سکته گردد. ترومبوز عمیق وریدی علائم مشابهی با کیست بیکر دارد.
اگر در پشت زانو و ساق پای خود دچار تورم و کبودی های دردناک هستید، بلافاصله به اورژانس پزشکی مراجعه کنید. همچنین اگر علائم شما از بین نرفته و باعث نگرانی شما می شوند، به پزشک مراجعه کنید.
دلایل و علت ها
در زیر به توضیح شایع ترین علل درد پشت زانو و همچنین عارضه ها و آسیب هایی که نباید نادیده گرفته شوند می پردازیم .
کیست بیکر
یکی از شایع ترین علت های درد پشت زانو، کیست بیکر (یا کیست پشت زانو) می باشد. این کیست، یک توده ی پر از مایع در پشت زانو است که در اثر مشکلات التهابی زانو ایجاد شده و خود توده ربطی به تولید بیش از حد این مایع ندارد.
فضای درون مفصل، توسط سلول هایی پوشیده شده است که نوعی مایع روان کننده (مایع سینوویال) را ترشح می کنند. اگر زانو به هر دلیلی تحت تنش و فشار قرار بگیرد، ممکن است میزان ترشح مایع سینوویال از حد معمول بالا تر برود.
در ناحیه ی پشت زانو، یک اتصال آناتومیک بین حفره ی اصلی مفصل و یک کیسه از مایع سینوویال در پشت زانو (بورس) وجود دارد. زمانی که به مایع درون مفصل فشاری وارد شود، ممکن است این مایع به درون بورس پشت زانو نشت کرده و یک کیست بیکر یا کیست پشت زانو را به وجود آورد. این کیست ممکن است با چشم قابل دیدن بوده و یا قابل لمس باشد(مانند یک تورم بادکنک مانند در داخل ناحیه ی پشتی زانو).
تاندونیت پشت زانو
یکی دیگر از عواملی که می تواند باعث ایجاد درد پشت زانو گردد، تاندونیت (التهاب تاندون) پشت زانو می باشد. این عارضه، التهاب تاندون ماهیچه ی پشت زانو می باشد. تاندون پشت زانو، یک تاندون غیر عادی است. اگر به تصویر دوم که در آن کپسول زانو نشان داده شده است نگاه کنید، خواهید دید که تاندون پشت زانو درست از درون کپسول زانو عبور کرده و در درون مفصل زانو، به طرف خارجی استخوان ران متصل می شود. در همین ضمن، از پشت مینیسک جانبی و با فاصله ی بسیار کم از آن رد می شود.
تاندون پشت زانو، به فعالیت شدید حساس بوده و می تواند با ملتهب شدن (تاندونیت)، باعث درد در پشت زانو گردد که این درد ممکن است با چمباتمه زدن در طول خواب، تشدید شود. بیمار همچنین در صاف کردن کامل پای خود، دچار دشواری خواهد شد.
درد ناشی از تاندونیت پشت زانو، معمولا با خم کردن پا و قرار دادن مچ آن بر روی ساق پای دیگر و نشستن به حالت چهار زانو، کاهش می یابد. همچنین نشستن بر روی یک میز به حالی که ساق پا ها از آن آویزان باشند می تواند درد پشت زانو را کاهش دهد. چرخاندن کف پا و استخوان درشت نی به طرف خارج توسط پزشک نیز، می تواند به کاهش درد کمک کند.
آسیب به شاخ خلفی (عقبی) مینیسک
یکی دیگر از علت های درد در پشت زانو، تنش در پشت مینیسک جانبی زانو، در ناحیه ای از آن به نام شاخ خلفی می باشد. تصویر زیر، نمای بالایی مینیسک قرار گرفته بر روی درشت نی می باشد. در شکل مشخص است که مینیسک جانبی نسبت به مینیسک میانی تفاوت هایی را داراست، از جمله این که شکل ظاهری مینیسک جانبی به حرف O لاتین شباهت داشته در حالی که مینیسک میانی بیشتر شبیه حرف C می باشد.
همچنین، مینیسک جانبی در نقطه ای که تاندون پشت زانو به سمت بالا (استخوان ران) می رود، دارای تو رفتگی می باشد. حضور تاندون پشت زانو به این معنی است که مینیسک جانبی، به خوبی مینیسک میانی به دیواره ی اطراف خود محکم نبوده و در نتیجه دارای تحرک بیشتری است.
اگر بخواهیم تنها قسمت کوچکی از مینیسک جانبی در پشت زانو (شاخ خلفی) را بررسی کنیم، ممکن است در درون خود مینیسک یک پارگی وجود داشته باشد و یا ممکن است در بافت هایی که دیواره ی شاخ خلفی را به تاندون پشت زانو متصل می کنند، اختلالی به وجود آمده باشد. هر کدام از این احتمالات مذکور، می توانند منجر به ایجاد درد در پشت زانو شده و همچنین باعث احساس ناپایداری زانو گردند.
تاندونیت) همسترینگ (تاندونیت عضله ی دو سر ران
ملتهب شدن تاندون ماهیچه ی دو سر ران، در حالی که این ماهیچه در حال رفت و برگشت در پشت زانو می باشد، می تواند درد در این ناحیه را افزایش دهد. تاندون ماهیچه ی دو سر ران، یکی از تاندون های همسترینگ می باشد. این تاندون ممکن است در اثر استفاده ی بیش از حد و ساییده شدن بر روی سطح پشتی استخوان ران، در اثر انجام فعالیت های تکرای مانند دویدن و دوچرخه سواری، آسیب ببیند. این درد در قسمت خارجی زانو و در پشت آن احساس می شود.
تاندونیت عضله ی ساق پا
نوع دیگری از التهاب تاندون ها که می تواند باعث ایجاد درد در پشت زانو گردد، تاندونیت عضله ی ساق پاست. درد ناشی از این عارضه ممکن است در سطوح داخلی یا خارجی پشت زانو احساس شود.
آنوریسم (گشاد شدن) سرخرگ پشت زانو
آنوریسم پشت زانو، یک نقص در سرخرگ پشت زانو می باشد که در طی آن، دیواره ی سرخرگ سست شده و خاصیت کشسانی خود را از دست می دهد، در نتیجه سرخرگ دارای حالت دوکی شکل می شود. این عارضه معمولا در افراد مسن دیده می شود و علت آن نیز، از دست رفتن خاصیت کشسانی و مقاومت سرخرگ ها در اثر افزایش سن می باشد.
بیرون زدگی آنوریسم می تواند باعث ایجاد فشار و درد موضعی شود ولی علائم مهم تر از آن، می توانند در اثر لخته های خونی تشکیل شده بر روی دیوار و به سمت پایین سرخرگ ایجاد شوند. این لخته های خونی در ابتدا ممکن است باعث ممانعت از جریان خون شده و منجر به لنگیدن شوند (درد در ساق و کف پا به هنگام راه رفتن)؛ ولی با گذشت زمان و پیشرفته تر شدن انسداد خونی، می توانند باعث سرد و سفید شدن پا گردند (یک حالت اورژانسی پزشکی).
آسیب در گوشه ی خلفی زانو
گوشه ی خلفی به سمت خارجی پشت زانو گفته می شود که در آن ساختار های متعددی به پایداری زانو کمک می کنند. معمولا همیشه، آسیب شدید به زانو منجر به ناپایداری و درد در پشت زانو می شود.
آرتروز
آرتروز (التهاب سطوح درون مفصل) به نشانه های رو به رو شناخته می شود : قرمزی، تورم، تب و یا گرمای موضعی و همچنین درد ملایم که با انجام فعالیت فیزیکی تشدید می شود. انواع مختلفی از آرتروز وجود دارند (انواع عفونی معمولا به دلیل آسیب موضعی و یا حمله ی میکرو ارگانیسم ها از درون جریان خون ایجاد شده که به آن ها آرتروز سپتیک نیز می گویند). از دیگر انواع آرتروز که می توانند علت درد در پشت زانو باشند، می توان با آرتروز روماتوئید و استئو آرتریت اشاره کرد (این انواع آرتروز به دلیل فرسودگی غضروف های مفاصل ایجاد شده و از علائم آن ها می توان به درد و محدودیت در دامنه ی حرکتی اشاره کرد) .
آسیب به رباط ها
افرادی که از نظر فیزیکی فعالیت زیادی داشته و همچنین ورزشکاران، معمولا به دلیل آسیب دیدن، پاره شدن و یا پیچ خوردن رباط اصلی زانو ی خود، دچار درد و ناراحتی شدید در پشت زانو می شوند. از تاندون هایی که بیشتر از همه به علت استفاده ی بیش از حد زانو آسیب می بینند می توان به رباط متقاطع قدامی، رباط جانبی و رباط متقاطع خلفی اشاره کرد. بسته به شدت و علائم آسیب، روش درمانی آن ممکن است کنسرواتیو و یا دارای جراحی باشد.
علائم
درد پشت زانو معمولا همراه با علائم دیگری ظاهر می شود که به علت اصلی آن مانند یک بیماری، اختلال یا عارضه بستگی دارد. این علائم می توانند شامل تورم یا ادم (خیز)، التهاب و قرمزی و همچنین درد باشند. اگر شما همراه با درد پشت زانو علائم دیگری را نیز تجربه می کنید، حتما با پزشک خود آن ها را در میان بگذارید. این اطلاعات می توانند به تشخیص پزشک کمک کنند.
درد پشت زانو می تواند همراه با علائم دیگری نیز ظاهر شود که به برخی از آن ها در زیر اشاره شده است :
- عدم توانایی قرار دادن وزن بر روی زانو
- احساس درست به هنگام صاف کردن پا
- کاهش تحرک و دامنه ی حرکتی زانو
- گرفتگی و خشک شدگی
- تورم و التهاب
علائم جدی که می توانند نشان دهنده ی یک عارضه ی خطرناک باشند :
در برخی از موارد، درد پشت زانو همراه با علائم خاص دیگری ظاهر می شود که نشان دهنده ی یک عارضه ی خطرناک می باشند. در صورت مشاهده ی این علائم باید بلافاصله به اورژانس پزشکی مراجعه شود. علائمی که می توانند نشان دهنده ی یک عارضه ی جدی و خطرناک باشند عبارت اند از :
- ایجاد کبودی بر روی پشت زانو و یا ساق پا
- دشواری در تنفس
- قرمزی در پشت زانوی یک پا
- احساس گرما در پشت زانوی یک پا
- تورم دردناک در پشت زانو یا ساق پا
به یاد داشته باشید که ترومبوز عمیق وریدی معمولا در ساق پا ایجاد می شود ولی می تواند در مناطق دیگری نیز به وجود آید.
تشخیص
پزشک شما احتمالا برای تشخیص علت درد پشت زانو، از یک یا چند روش از روش های زیر استفاده می کند :
- بررسی سوابق پزشکی
- گفت و گو در مورد فعالیت های اخیر شما
- MRI
- عکس برداری با اشعه ی ایکس
- استفاده از فراصوت
- آزمایش خون
درمان
روش درمانی مورد استفاده برای درمان درد پشت زانو، به شدت و درجه ی ناراحتی و همچنین علت ایجاد این درد بستگی دارد. درد زانو، از جمله درد پشت زانو که به دلایل عضلانی اسکلتی ایجاد شده است، معمولا به روش های درمانی کنسرواتیو پاسخ خوبی نشان می دهد؛ مانند استراحت، استعمال یخ، اعمال فشار، بالا نگه داشتن عضو و اصلاح موقتی فعالیت ها. در موارد نادر، نیاز است که جراح یک تاندون جدا شده و یا کشیده شده را دوباره به استخوان در پشت زانو متصل کند.در کلینیک لیزر دکتر نیاستی بیمارانی که با درد پشت زانو مراجعه می کنند با لیزر پرتوان روباتیک همراه با مگنت تاپی درمان می شوند و نتایج ارزشمندی می گیرند..
ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
