ورم لنفاوی (ورم لنفاوی) تجمع مایع در دست ویا پاها است.این حالت بیشتر در دست و بازوی زنانی روی می دهد که عمل جراحی یا تابش رادیو اکتیو(رادیوتراپی) برای درمان سرطان پستان اشته اند. همه زنان درمان شده بخاطر سرطان پستان دچار ادم لنفاوی(لنف ادم) نمی شوند.
بدن شبکه ای از رگها را دارد که به نام سیستم لنفاوی شناخته می شود. سیستم یا دستگاه لنفاوی مایعی شفاف به نام لنف را حمل می کند. سیستم لنفاوی مشابه سیستم گردش خون است. اما بجای خون در آن لنف وجود دارد که محتوی سلول های نابود کننده عفونت است. ادم لنفاوی زمانی روی می دهد که جریان مایع لنف از طریق رگ های لنفاوی به مانع بر می خورد. این اتفاق پس از درمان کانسر(سرطان) روی می دهد و می تواند حالت شایعی در افراد درمان شده برای سرطان پستان باشد.
علائم لنف ادم(ادم یا ورم لنفاوی) چیست؟
شایع ترین علائم عبارتند از:
● ورم درانگشتا دست ویا بازو وجود دارد.
● احساس سنگینی یا فشردگی در بازو
● اشکال در حرکت دادن بازو
علائم می تواند بتدریج ایجاد شوند. ممکن است هفته ها،ماه هایا حتی سالها پس از درمان سرطان علائم ادم لنفاوی ایجاد شود.
آیا آزمایشی یا تستی برای ادم لنفاوی(لنف ادم) وجود دارد؟
نه تستی وجود ندارد. پزشک می تواند با معاینه وشرح حال علائم وانجام معاینات مخصوص تشخیص دهد که ادم لنفاوی وجود دارد یا نه.یک قسمت مهم تست ،اندازه گیری دور بازو است.
آیا خود بیمار می تواند کارهایی برای کمک به بهبودی بیماری انجام دهد؟
بله. اهمیت زیادی دارد که از وارد آمدن آسیب و ایجاد عفونت در بازوی مبتلا پیشگیری شود. بیمار می تواند کارهایی انجام دهد که از بیشتر شدن ورم جلوگیری کند.
برای پیشگیری از آسیب:
● پوست باید تمیز نگهداری شود. پوست هر روز با یک صابون ملایم شسته شود.
● مراقبت از ناخنها مهم است. هنگام گرفتن ناخن نباید پوست اطراف ناخن و زیر ناخن زخمی شود و از انجام هر کاری که به پوست اطراف ناخن صدمه وارد می کند پرهیز گردد.
● برای جلوگیری از خشک شدن پوست وترک پوست از لوسیون استفاده کند.
● برای اصلاح موی زیر بغل از ماشین تراش برقی استفاده شود واز تراشیدن مو با تیغ دستی پرهیز کند.
● همیشه هنگام بیرون رفتن از کرم یا مواد ضد آفتاب استفاده کند.
● هنگام انجام کارهایی مانند باغبانی از دستکش استفاده شود،همچنین موقع پخت غذا، یا انجام کارهای دیگری که به پوست آسیب وارد می کند باید دستکش بپوشد.
● اگر بریدگی کوچک ،خراش و گاز گرفتگی در بازو یا دست ایجاد شد،باید آنرا با استفاده ازآب وصابون(صابون مایع ) شست. سپس کرم آنتی بیوتیک مانند کرم باسیتراسین استفاده شود.در صورت عدم بهبودی زخم فورا با پزشک یا پرستار مجرب تماس گرفته شود یا زمانی که علائم عفونت وجود دارد سریعا باید به پزشک دارای تجربه درمان ورم لنفاوی مراجعه نمود.
● در بازو یا دست دچار ادم لنفاوی نباید هیچگونه تزریقی انجام شود. نباید در بازوی مبتلا به ادم لنفاوی واکسن زد یا رگ گیری انجام داد وهمچنین انجام طب سوزنی بر روی آن ممنوع است.
● از گرفتن فشار خون در بازوی مبتلا خودداری کند.
برای پیشگیری از ورم:
● از لباس و جواهراتی استفاده کند که به بدن فشار نیاورد .لباس نسبتا گشاد باشد وجواهرات نیز به جایی از بدن فشار نیاورده و جادار باشد .نباید لباس یا چیز تنگی در دست یا بازوی مبتلا به ادم لنفاوی استفاده کند مگر اینکه لباس یا بانداژ مخصوصی توسط پزشک توصیه شده باشد.
● اگر می خواهد کیف دستی یا کیف زنانه همراه داشته باشد، برای حمل آن از دست دچار ورم یا ادم لنفاوی استفاده نکند.
● از سونا،حمام بخار یا دوش و وان آب داغ پرهیز کند.گرما می تواند باعث ورم بیشتر شود.
● وزن مناسب بدن را حفظ کند. چاقی یا وزن زیاد باعث بدتر شدن ادم لنفاوی می شود.
● اجازه ندهد دستش برای مدت طولانی بدون حرکت در حالت آویزان به بدن قرار گیرد. مدت بی حرکتی دست در حالت آویزان بیشتر از 15 دقیقه نباشد.
● در حالت نشسته بازوی دست مبتلا به بیماری ادم لنفاوی روی بالش قرار داده شود تا در بالا قرار گیرد
چه زمانی فرد دچار ادم لنفاوی باید به پزشک مراجعه نماید؟
● افزایش ورم دست یا بازو
● قرمزی یا وجود جوش(راش) بر روی دست یا بازوی مبتلا
● احساس گرم بودن دست یا بازوی مبتلا هنگام لمس آن
● تب بالا( دمای بدن 38 درجه سانتی گراد یا بیشتر) داشته باشد که علت آن سرماخوردگی یا بیماریهای مشخص دیگر نباشد.
ادم لنفاوی(لنف ادم) چگونه درمان می شود؟
درمان قطعی برای ادم لنفاوی وجود ندارد. اما درمان هایی وجود دارد که باعث کاهش ورم شده و آسایش فرد را فراهم می کند.این درمان ها زمانی موثرترند که هرچه زودتر شروع شوند،بنابر این به محض مشاهده ورم در بازو ، باید به پزشک مراجعه کند.بهترین کار این است که به پزشک یا کلینیک دکتر نیاستی مراجعه شود که در درمان ادم لنفاوی تجربه داشته باشد.در کلینیک دکتر نیاستی از لیزر درمانی و مگنت تراپی نیز در درمان اینگونه بیماران اسیتفاده می شود.
درمان شامل موارد زیر است:
● ورزش:
در گذشته پزشکان به افراد دچار ادم لنفاوی توصیه می کردند که از ورزش پرهیز کنند.اما اکنون مطالعات گوناگون نشان داده،ورزش کردن می تواند به بهبودی ادم لنفاوی کمک کند.در هنگام ورزش فرد دچار ادم لنفاوی باید از بانداژ یا آستین مخصوص تجویز شده توسط پزشک متخصص طب فیزیکی استفاده کند که در قسمت پایین توضیح بیشتری در مورد آن داده می شود .
● بانداژ فشاری
بانداژ فشاری نوع مخصوصی از بانداژ است که فشار ملایم ،ثابت و مداوم به ناحیه دچار ورم وارد می کند. اینکار به کم شدن ورم کمک می نماید.
● آستین های فشاری(اسلیو فشاری) :
آستین فشاری هم بسیار شبیه بانداژ فشاری عمل می کند وبا وارد آوردن فشار ملایم و در عین حال ثابت ومداوم بر روی بازوی مبتلا به ورم لنفاوی،باعث کاهش ورم می شود.
● درناژ یا تخلیه لنفاتیک با دست:
برای انجام اینکار پس از دستور متخصص طب فیزیکی وتوانبخشی، بر روی دست وبازوی دچار ورم لنفاوی ،ماساژ مخصوص انجام می شود. اینکار به روشی مخصوصی صورت می گیرد که باعث جابجایی وتخلیه مایع تجمع یافته شده وبه بهبودی ورم کمک می کند.
آیا ورم لنفاوی قابل پیشگیری است؟
اغلب نمی توان از ایجاد آن پیشگیری کرد اما اگر هر چه زودتر به پزشک بخصوص متخصص طب فیزیکی باتجربه مراجعه شود ممکن است بتوان از شدید شدن آن پیشگیری کرد و فرد مبتلا به ورم لنفاوی بتواند با آسودگی بیشتری به زندگی ادامه دهد.
عضلات اطراف شانه و تاندونهای اطراف شانه مستعد آسیب و التهاب میباشند زیرا شانه دارای محدوده حرکتی وسیعی است و اغلب حرکات شانه تکراری است ضمناً تاندونهای شانه توسط قوس کوراکو آکرومیال محدود شده است و فضای کمی برای حرکت دارند که آنها را مستعدگیر افتادن میکند. همچنین خونرسانی به تاندونهای شانه محدود است بنابراین تاندونهای شانه در صورت آسیب دیدن به کندی بهبود پیدا کرد و روند التیام آنها کند است. در صورتی که التهاب تاندون به درستی درمان نشود، رسوب ذرات ریز کلسیم داخل تاندون اتفاق افتاده و باعث میشود درمان در موارد مزمن بسیار دشوار گردد.
یکی از تاندونهایی که در ساختمان شانه شرکت دارد، تاندون عضله دو سر است. عضله دو سر کوتاه و بلند دارد که تاندون هر دو مستعد التهاب و تورم میباشند و به آن تاندونیت عضله دو سر بازو میگویند. علت این التهاب در موارد به علت فشار به تاندون در زیر استخوانهای بالای شانه است. معمولاً شروع علائم تاندونیت بایسپس حاد است و بعد از فشار زیاد و حرکات تکراری شانه ایجاد میگردد. هل دادن جسم سنگین روی زمین، وزنهایی که با حرکات دست در بالا شانه است مثل تنیس یا پرتاپ با فشار زیاد همگی میتوانند باعث التهاب تاندون بایسپس گردند. بیمار از درد دائمی و شدید شکایت دارد. درد در قسمت جلوی شانه محدود است. ممکن است بیمار از احساس گیر کردن در شانه نیز شکایت داشته باشد. گاهی بیمار دست خود را به سمت داخل میچرخاند تا درد کمتری احساس کند. در اغلب موارد بورسیت اطراف شانه با التهاب تاندون عضله دو سر همراهی دارد. در صورت عدم درمان بیمار دچار محدودیت در انجام کارهای روزمره زندگی شده و حرکات شانه محدود میشود بهطوری که شانه کردن موها یا برداشتن وسایل از کابینت بالایی مشکل میشود. در صورت عدم درمان عضلات تحلیل رفته و خشکی شانه با شانه منجمد ایجاد میگردد.
درمان این بیمار اقدامات طب فیزیکی میباشد که براساس شدت درگیری انجام میگیرد.در کلینیک دکتر نیاستی اینگونه بیماران با لیزر درمانی طی سوزنی و مگنت تراپی درمان می شوند.
آدرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
سندرم درد کتف ـ دندهای یکی از علل شایع درد در ناحیه پشت کتف و بین کتف و ستون فقرات است و بیماران زیادی به کلینیکهای طب فیزیکی برای درمان آن مراجعه میکنند. در این حالت بیمار از درد یک طرف پشت شانه و کتف شکایت دارد که گاهی همراه با گزگز است درد در قسمت داخلی استخوان کتف میباشد. گاهی این درد همراه با درد بازو است که به دست تیر میکشد. در مواردی حرکات استخوان کتفکم شده و باعث میشود بیمار در استفاده از شانه در کارهای روزمره دچار مشکل شود. این درد در کتابهای انگلیسی «درد فروشندگان دوره گرد» نیز اطلاق میشود زیرا این افراد برای برداشتن کالا به سمت عقب ماشین خود را خم میکنند و تا از صندلی عقب چیزی را بر دارند. این بیمار به علت استفاده بیش از حد از عضلانی به نام بالا برنده اسکاپولا، پکتورال کوچک، دندانهای قدامی و رومبونیدها ایجاد میشود. در درجاتی کمتر عضلات اینفرا اسپیناتوس و ترس مینور درگیر میباشند. در معاینه طب فیزیکی کاهش حرکات نه مشهود است با بردن دست به سمت عقب درد تشدید میشود. نقاط دردناک در ناحیه پائینی کتف در تمام بیماران دیده میشود. اگر از بیمار بخواهیم دست سمت مبتلا را روی بازوی سمت مقابل قرار دهد میتوانیم راحتتر این نقطه دردناک را لمس کنیم. ممکن است نقاط دردناک دیگری بهخصوص در لبه داخلی کتف دیده شود. گاهی این بیماران از ترس سکته قلبی به اورژانس مراجعه میکنند و تستهای قبلی در این افراد طبیعی میباشد. در مواردی ممکن است این حالت با درگیری دیسک گردنی اشتباه شود. در این موارد انجام نوار عصب و عضله به تشخیص کمک کند. درمانهای طب فیزیکی مثل استفاده از گرما لیزر، مگنت ، ماساژ، تزریق و تمرین درمانی، طب سوزنی باعث درمان این بیماری میشود.در کلینیک دکتر نیاستی این بیماران با لیزر درمانی نتایج درمانی ارزشمندی پیدا می کننند.
ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
مسلما اولین اقدام درمانی جااندازی مفصل دررفته است. پزشک معالج معمولا برای کاهش درد بیمار، جااندازی را در اطاق عمل و بابیهوشی عمومی انجام میدهد و یا ممکن است با استفاده از مسکن های قوی بتوان درد بیمار را به حد کافی کم کرد بطوری که تحمل جااندازی را داشته باشد. برای جااندازی مفصل شانه میتوان از مانورهای مختلفی استفاده کرد.
مانوری که امروزه بیشتر از آن استفاده میشود به این صورت است که ابتدا بیمار بصورت طاق باز خوابانده شده و کمک پزشک، در بالای سر بیمار قرار گرفته و دو سر یک ملحفه را در حالیکه آنرا لوله کرده و از زیر بغل بیمار عبور داده در دست میگیرد. پزشک معالج هم در کنار پای بیمار ایستاده و مچ دست بیمار را با دو دست خود میگیرد.
پزشک ابتدا دست بیمار را کمی از بدن دور کرده و سپس آنرا به سمت خود میکشد. در همین حال کمک پزشک هم ملحفه را به سمت خودش میکشد. ممکن است نیاز باشد که با کف دست از سمت جلو هم به سر استخوان بازو فشار آورد تا سر به عقب برود.
روش دیگر که به روش کوخر معروف است به این صورت انجام میشود که ابتدا بیمار بصورت طاق باز دراز کشیده، پزشک معالج در کنار پای بیمار میایستد. پزشک ابتدا آرنج بیمار را 90 درجه خم کرده و بازو را به آرامی از تنه دور کرده و به طرف خود میکشد. سپس بازو را به سمت خارج میچرخاند و سپس بازو را به تنه بیمار نزدیک کرده و آرنج بیمار را به جلوی سینه وی میبرد. سپس بازو را به داخل میچرخاند بطوری که کف دست بیمار به سمت دیگر سینه وی برسد. روش کوخر البته ممکن است با عوارضی همراه باشد و امروزه کمتر از آن استفاده میشود.
وقتی شانه جا میفتد درد بیمار ناگهان از بین میرود
جااندازی دررفتگی خلفی شانه معمولا به روش کشش طولی اندام مانند دررفتگی قدامی انجام میشود با این تفاوت که فشار از پشت به سر استخوان بازو وارد میشود تا آنرا به سمت جلو هل دهد. اقدامات پس از جااندازی هم مشابه دررفتگی قدامی است.
بندرت و در موارد زیر ممکن است برای درمان دررفتگی مفصل شانه نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد
ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
بجزدر رفتگی مقصل حادی که بطور معمول در مفصل شانه دیده میشود انواع دیگری از در رفتگیپهم وجود دارند که البته شیوع کمتری دارند. مشکلاتی مانند دررفتگی های مکرر مفصل شانه یا دررفتگی عادتی و یا دررفتگی قدیمی که مدتی از وقوع آن گذشته است میتوانند کارآیی مفصل شانه را مختل کنند.
گاهی اوقات بعد از اینکه دررفتگی مفصل شانه بیمار جااندازی شد، بعد از مدتی مفصل شانه مجددا در میرود. ممکن است این دررفتن مفصل بعد ها بطور مکرر تکرار شود. با گذشت زمان دفعات این دررفتگی ها بیشتر شده و شانه با شدت ضربه کمتری دچار دررفتگی میشود. هر بار که بیمار دست خود را در کنار تنه به بالا و عقب میبرد و یا شانه را به خارج میچرخاند این دررفتگی ممکن است ایجاد شود. به این وضعیت، دررفتگی مکرر Recurrent dislocation میگویند.
دررفتگی مکرر مفصل شانه بیشتر در جوانها و بخصوص در دررفتگی های حین فعالیت های ورزشی دیده میشود. دررفتگی مکرر بیشتر قدامی است و دررفتگی مکرر خلفی نادر است. بیشتر اینها افرادی هستند که بعد از جااندازی دررفتگی، مفصل شانه را به مدت کافی بیحرکت نکرده و خیلی زود فعالیت های ورزشی را از سر گرفته اند. در هر دررفتگی مفصل شانه کپسول مفصلی پاره میشود. پس از جااندازی مفصل،این پارگی با مدتی بیحرکت کردن شانه بطور خودبخود بهبود میابد. در مواردی که کپسول مفصل بخوبی بهبود نیابد مفصل ناپایدار شده و با هر ضربه خفیفی در میرود.
مفصل شانه تشکیل شده از سر استخوان بازو که در درون حفره کم عمقی بنام حفره گلنوئید Glenoid fossa که قسمتی از استخوان کتف است قرار گرفته است. دورتادور این مفصل را پرده ای بنام کپسول مفصلی فرا گرفته بطوری که این کپسول سر استخوان بازو و حفره گلنویید را در خود جای میدهد. دور تا دور حفره گلنویید یک بافت غضروفی لیگامانی به نام لابروم Labrum وجود دارد که در واقع کاسه گلنویید را بزرگتر و پر عمق تر میکند.
در دررفتگی های شدید مفصل شانه ممکن است لابروم و کپسول مفصلی با هم از لبه قدامی (جلویی) گلنویید کنده شود. اگر بعد از جااندازی مفصل این کندگی به درستی به سر جای اولش برنگردد و در جای خود جوش نخورد مفصل شانه در قسمت جلو ناپایدار شده و هر بار با ضربه مختصری ممکن است سر استخوان بازو لابروم و کپسول را به کنار زده و از درون گلنویید خارج شده و در واقع مفصل در برود. کنده شدن لابروم و کپسول مفصلی از لبه جلویی گلنویید را ضایعه بنکارت Bankart lesion میگویند که یکی از مشخصه های دررفتگی مکرر مفصل شانه است.
تشخیص بیشتر بر پایه اظهار بیمار به دررفتگی مکرر است. بیمار اظهار میدارد که در بعضی وضعیت هایی که وی به دستش میدهد شانه اش در میرود. بعد از مدتی بیمار یاد میگیرد که چگونه خودش دررفتگی را جابیندازد. وقتی بیمار دستش را از کنار تنه به بالا و عقب برده و شانه را به خارج میچرخاند وضعیتی است که دررفتگی شانه قریب الوقوع است. وقتی پزشک دست بیمار را در این وضعیت قرار میدهد بیمار بشدت نگران و وحشت زده میشود که مبادا دررفتگی ایجاد شود به همین خاطر این تست را تست وحشت Apprehension test میگویند.
در رادیوگرافی ممکن است خوردگی قسمتی از سر استخوان بازو دیده شود که به آن ضایعه هیل ساکس Hill-sachs lesion میگویند.
درمان این ضایعه جراحی است. شایعترین عمل جراحی که برای درمان دررفتگی مکرر مفصل شانه بکار میرود عمل بنکارت است که در آن ضایعه بنکارت Bankart lesion یعنی کپسول مفصلی و لابروم که از قدام لبه گلنوئید کنده شده است مجددا به سر جای خود بخیه میشود. امروزه این عمل جراحی را بیشتر بصورت بسته و با استفاده از ارتروسکوپ انجام میدهند.
شیوع این نوع دررفتگی کمتر از دررفتگی مکرر است. در این وضعیت بیمار بطور ارادی مفصل خود را مرتبا از جایش در برده و دوباره آنرا به سرجایش برمیگرداند. این وضعیت بیشتر در کسانی دیده میشود که بطور خانوادگی دچار شلی کپسول مفصلی هستند
گاهی اوقات بیمار متوجه دررفتگی مفصل شانه نمیشود و یا به هر دلیلی مفصل شانه جااندازی نمیشود. به این وضعیت دررفتگی قدیمی مفصل شانه میگویند. در این حال اگر کمتر از شش هفته از دررفتگی گذشته باشد پزشک معالج سعی میکند با احتیاط مفصل را جااندازی کند. علت احتیاط فراوان آنست که به علت بیحرکتی طولانی مدت مفصل شانه ( به علت درد ناشی از دررفتگی) استخوان بازو بتدرج دچار پوکی شده و ممکن است در حین جااندازی دچار شکستگی شود.
اگر جااندازی بسته موفقیت آمیز نباشد و یا اگر بیش از شش هفته از دررفتگی مفصل شانه گذشته باشد برای جااندازی نیاز به عمل جراحی وجود دارد.
در افراد مسن به علت عوارض زیاد جااندازی مفصلی که مدت زیادی از دررفتگی آن گذشته است ممکن است جااندازی انجام نشده و پزشک معالج با استفاده از تکنیکهای طب قیزیکی سعی میکند حرکات مفصل شانه را تا حدودی بهتر کند.در کلینیک دکتر نیاستی با لیزر درمانی نیز درد مفصل شانه نیزر بهبود می یابد.
ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸