استخوان اسکافویید یکی از مهمترین استخوان های مچ دست است. شکستگی این استخوان معمولا بدون برجای گذاشتن عارضه ای جوش میخورد. با این حال احتمال بروز عوارض هم هست. مهمترین این عوارض جوش نخوردن، دیر جوش خوردن، نکروز آوازکولار و آرتروز است.
نکروز آوازکولر اسکافوئیدعروق خونرسان استخوان اسکافوئید از قسمت دیستال ( قسمتی از استخوان که به انتهای اندام- در این مورد نوک انگشتان- نزدیکتر است را دیستال مینامند) آن وارد استخوان شده و در داخل استخوان تا نواحی پرگزیمال رفته و تمام استخوان را تغذیه میکنند. در شکستگی های وسط استخوان (کمر) یا پرگزیمال آن، مسیر عروق خونی داخل استخوان قطع شده و به قطعه پرگزیمال خون نمیرسد. قطع خونرسانی به یک قسمت از استخوان موجب مردن سلول های آن میشود. به این روند نکروز آوازکولر Avascular necrosis یا سیاه شدن استخوان میگویند. سفید شدن قسمتی از استخوان اسکافوئید در رادیوگرافی نشانه نکروز آوازکولر آن است این عارضه بیشتر در شکستگی های پرگزیمال استخوان دیده میشود. تغییرات بوجود آمده موجب میشود تا بعد از گذشت 3-1 ماه از شروع نکروز، استخوان مرده در تصویر رادیولوژی بصورت سفیدتر دیده شود. ام آر آی میتواند نکروز آوازکولر را زودتر و با دقت بیشتری نشان دهد. مردن استخوان بعد از مدتی موجب تغییر شکل آن شده و پس از مدتی مفاصل بین اسکافوئید و استخوان های اطراف دچار استئوآرتریت میشود. نکروز آوازکولر اسکافویید ممکن است همراه با جوش نخوردن شکستگی دیده شود.
ساییدگی و آرتروزاین عارضه معمولا بعد از شکستگی های اسکافویید که جوش نمیخورند یا دچار نکروز آوازکولر شده اند بوجود میاید. در این عارضه بیمار دچار درد در مفصل مچ دست و بخصوص بر روی استخوان اسکافویید میشود و حرکات مچ دردناک میشود. همچنین حرکات مچ دست دچار محدودیت میشود. در رادیوگرافی فاصله بین اسکافوئید و استخوان های اطرافش کم شده و پس از مدتی استئوفیت ( استخوان های اضافه) در اطراف استخوان بوجود میاید. همراه با این تغییرات ممکن است علائم جوش نخوردگی و یا نکروز آوازکولر هم دیده شود. در مواردی که درد و محدودیت بیمار شدید نباشد درمان بصورت استفاده از بریس برای محدود کردن حرکات مچ دست است. در موارد شدید، بیمار نیاز به عمل جراحی بصورت آرترودز ( جوش دادن استخوان های دو طرف مفصل با عمل جراحی) اسکافوئید با استخوان های اطرافش دارد. ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸ | |
مفاصل متعددی در دست وجود دارند . توانایی انجام حرکات گوناگون در این مفاصل به مجموعه دست به عنوان یک واحد ، امکان انجام ظریفترین و پیچیدهترین حرکات را میدهد . در هر مفصلی در بدن ، دو استخوان در مجاورت یکدیگر قرار دارند . روی هر یک از این دو استخوان لایهای لغزنده از جنس غضروف پوشیده شده است و این مجموعه ( انتهای دو استخوان مجاور و لایه ی غضروفی پوشاننده هر یک ) در داخل پوششی از جنس بافت همبند به نام کپسول مفصلی قرار میگیرند . در داخل فضای مفصلی لایهای از بافت پوشاننده به نام سینوویوم وجود دارد که سلولهای آن با ترشح مایع شفاف و لغزنده ای بهسهولت و نرمی حرکات دو استخوان روی یکدیگر کمک میکند .
در آرتروز یا پدیده ساییدگی ، غضروف مفصلی شروع به فرسایش و تخریب میکند بهطوریکه لایه غضروف به تدریج نازک شده و از بین میرود ، در نتیجه دو استخوان مجاور در مفصل در تماس مستقیم با یکدیگر قرار میگیرند و حرکات آنها روی هم از یک طرف باعث ایجاد درد و ناراحتی شده و از طرف دیگر تحریک ناشی از این تماس و رها شدن عناصر ریز غضروفی و استخوانی در فضای مفصل باعث تحریک لایه پوشاننده سینوویوم و ایجاد پدیده التهابی به صورت تورم ، درد بیشتر و تجمع مایع در مفصل میشود .
دت التهاب در آرتروز یا ساییدگی مفصل متغیر بوده و بسته به شدت بیماری زمینه ای و میزان فشاری که به مفصل تحمیل میشود میتواند کاهش یا افزایش پیدا کند . در طول زمان و در نتیجه تلاش برای بازسازی بیمارگونه در مفصل ، استخوان سازی جدیدی دورتادور مفصل صورت میگیرد که به صورت برجستگیهای استخوانی در حاشیه مفصل در رادیوگرافی ساده رویت شده و در مفاصل سطحی در زیر پوست به دست میخورند . درد ناشی از اصطکاک سطوح استخوانی و ممانعت حاصل از برجستگیهای شکل گرفته به تدریج دامنه حرکات مفصل را کاهش داده و باز و بسته شدن آن بخصوص در انتها دچار محدودیت میشود . عدم استفاده از عضو دردناک باعث تحلیل رفتن و لاغر شدن ماهیچهها در آن عضو شده و متقابلاً عضوی که عضلات آن ضعیف و ناتوان باشند فشار ناشی از فعالیتها به صورت مضاعف بر مفاصل آن عضو تحمیل میگردد . و این چرخه بیمارگونه ادامه پیدا میکند .
علت آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست ؟
برخی از افراد به صورت ذاتی مستعد ابتلا به آرتروز مفاصل میباشند . ساییدگی مفاصل در این افراد به صورت منتشر بوده و علاوه بر مفاصل زانو و ستون مهره ها ، مفاصل دست نیز در سنین میانسالی دچار آرتروز و ساییدگی میشوند . فشارها و صدماتی که در طول سالها در اثر اشتغال به فعالیتهای سنگین به مفاصل وارد میشوند ، به تدریج به غضروفهای مفصلی آسیب زده و در نهایت مفاصل را مستعد ابتلا به آرتروز و ساییدگی میسازند . آسیبهای شدید مانند شکستگیهایی که سطح مفصلی را درگیر میکنند اگر به طور صحیح و کامل درمان نشوند و با یک درمان مناسب ، سطح مفصلی پیوسته و بدون جابجایی اعاده نگردد پس از مدتی در اثر اصطکاک سطوح ناصاف ، غضروف مفصلی تخریب شده و منجر به آرتروز و ساییدگی میگردد .
در دست مفاصل متعددی وجود دارند که یکیک آنها با علتهای توضیح داده شده در بالا میتوانند مبتلا به آرتروز و ساییدگی گردند . اما از این میان سه ناحیة زیر با احتمال به مراتب بیشتری مستعد ابتلا میباشند :
1 مفاصل بین بند انتهایی و میانی انگشتان
2 مفاصل بین بند میانی و ابتدایی انگشتان
3 مفصلی که در قاعده استخوان اول کف دست قرار داشته و در حقیقت شصت را به مچ دست متصل مینماید .
علائم بالینی آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست و این عارضه چگونه تشخیص داده میشود ؟
ک علامت مهم در آرتروز مفاصل درد است . درد ممکن است بهصورت دائم وجود داشته باشد یا این که در هنگام فعالیت و استفاده از مفصل مورد نظر این درد تشدید شود . این درد استفاده از عضو مورد نظر را با مشکل و محدودیت همراه میسازد . گاهی در مفصل مبتلا التهاب تشدید شده و باعث تورم و افزایش درد میگردد . یکی از علائم مفاصل مبتلا به آرتروز خشکی صبحگاهی میباشد به طور که پس از برخاستن از خواب و برای مدتی در حدود پنج تا ده دقیقه در آن مفاصل احساس خشکی و محدودیت در حرکات وجود دارد . پدیدار شدن زوائد استخوانی در پیرامون مفصل باعث بهوجودآمدن برجستگیهایی در ناحیه مفصل شده و در زیر پوست بهصورت ندولهایی رؤیت میگردند . این زواید استخوانی ممکن است در جهاتی مانع حرکت مفصل شوند . زواید استخوانی ، محدودیت در حرکات و تورم در مفاصل باعث تغییر شکل در دست مبتلا میشوند .
پزشک معالج با معاینه بالینی میتواند تشخیص آرتروز و ساییدگی مفصل را به راحتی مطرح نماید . برای قطعیت تشخیص از رادیوگرافی ساده استفاده میشود . در رادیوگرافی ساده آرتروز مفصل به شکل نامنظمی و کاهش فاصله مفصلی ، زوائد استخوانی در دو سوی مفصل و بهوجودآمدن تغییراتی در استخوان زیر غضروف به شکل کیستهای کوچک استخوانی و تغییر دانسیته استخوانی با پدیدار شدن یک لایه سفیدتر در آن ناحیه دیده میشود .
درمان آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست :
ر مراحل اولیه درمان غیرجراحی برای کاهش درد و افزایش عملکرد آن مورد استفاده قرار میگیرد . طبیعتاً در این مرحله باید الگوی زندگی را تغییر داده و از مجموع فعالیتهایی که به مفصل فشار میآورد پرهیز کرد . حرکاتی که با افزایش درد در مفصل مبتلا همراه میباشند طبیعتاً به آن مفصل صدمه میزند و باید از آنها پرهیز نمود . بیحرکت کردن مفصل مبتلا برای مدتی میتواند از التهاب بهوجودآمده در آن مفصل کاسته و به کاهش درد کمک نماید . برای مفاصل انگشتان میتوان از آتل انگشتی برای استفاده در شب و برای استخوان اول کف دست میتوان از مچ شصت بندهایی که برای همین منظور ساخته شده است استفاده نمود . استفاده دوره ای از داروهای ضد التهاب غیر کورتونی در زمان افزایش درد به بهبود آن کمک میکند . گرما درمانی به طرق مختلف در کنار سایر درمان ها میتواند با کمک به کاهش التهاب مکمل درمانهای دیگر باشد . فیزیوتراپی نیز گاهی به صورت موقت به کنترل عارضه کمک مینماید . تزریق موضعی کورتون گرچه باعث بهبود و درمان ساییدگی مفصل نمیشود ولی با اثر ضد التهابی مؤثری که دارد برای مدتی به بهبود درد کمک میکند . داروهایی با عنوان غضروف ساز وجود دارند که برای بهبود عوارض ناشی از آرتروز و ساییدگی تجویز میشوند . این داروها از مواد تشکیل دهنده غضروف با نام گلوکزآمین و کندرویتین تشکیل شدهاند و توسط برخی از پزشکان تجویز میگردند . در مورد میزان و نحوه تأثیر این داروها اختلاف نظر وجود دارد و رسیدن به اطمینان در مورد تأثیر بخشی این داروها در درمان آرتروز نیاز به بررسی و مطالعات بیشتری آینده دارد .
در مواردی که درد و محدودیت ناشی از آرتروز شدید بوده و با درمانهای نگهدارنده و غیرجراحی نتیجه مطلوب حاصل نشود ، از درمان به روشهای جراحی استفاده میشود . روشهای جراحی متعددی برای درمان آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) وجود دارد که پزشک معالج با در نظر گرفتن مسائل مختلف از جمله شدت عارضه ، مفصل مبتلا ، سن فرد و توقعات و انتظارات او از درمان یکی از این روشهای درمانی را برمیگزیند . یکی از روشهای جراحی خشک کردن مفصل مبتلا میباشد . در این روش درد بیمار بهبود پیدا میکند ولی توانایی مفصل برای خم و راست شدن از بین میرود . این نوع جراحی بیشتر برای مفاصل انتهایی انگشتان مورد استفاده قرار میگیرد . در نواحی دیگر در صورت نیاز به عمل جراحی ، مفصل مبتلا تحت بازسازی قرار میگیرد به این صورت که سطوح مفصلی مبتلا برداشته شده و در محل آن یا از بافت نرم پیرامونی مانند قسمتی از تاندون مجاور و یا از پروتزهایی که برای این منظور ساخته شده و در دسترس میباشد استفاده میشود . در این روش جراحی گرچه توانایی حرکت در مفصل حفظ میشود ولی قدرت و توان آن کاهش پیدا میکند . در مواردی که برجستگیهای استخوانی در اثر آرتروز مفصل با فشار روی بافتها و لیگامان های اطراف باعث ایجاد درد و محدودیت شده باشد ، میتوان ضمن عمل جراحی اقدام به تراشیدن این زواید استخوانی نمود .
منبع: دکتر مرجایی
ادرس مطب: :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
آرتروز مچ دست
آرتروز یا استئوآرتریت مچ دست، بیماری است که در آن غضروفی که روی استخوان های تشکیل دهنده مفصل را پوشانیده، به تدریج خراب و ساییده می شود.
شایع ترین علت آرتروز مچ دست، ضرباتی است که به آن وارد می شود.
آسیب های وارده به مچ دست به دنبال ضربه ممکن است بصورت شکستگی باشد. گرچه اکثر این شکستگی ها بدون مشکل خاصی جوش می خورند، گاهی اوقات این جوش خوردگی با مشکلاتی همراه می شود.
شکستگی ممکن است به صورت کامل جوش نخورد و یا کج جوش بخورد. هر کدام از این عوامل موجب ناهمواری در سطح مفصل می شوند و این ناهمواری به مرور زمان، موجب ساییده شدن سطوح ناهموار مفصلی به هم و خراشیده شدن و ساییده شدن غضروف مفصلی می شود.
گاهی اوقات به دنبال ضربات وارده به مچ دست، رباط های آن دچاره پارگی می شوند. اگر این پارگی ها به درستی ترمیم نیابند، مفصل دچار ناپایداری شده و در یک مفصل ناپایدار، توزیع نیروها متعادل نخواهد بود.
نتیجه این است که به قسمت های خاصی از مفصل، نیروهای بیشتری وارد می شود که موجب آسیب غضروف و ساییدگی مفصلی می گردد.
گاهی اوقات به دنبال ضربات وارده به مفصل، غضروف دچار آسیب می شود. سطح آن خراشیده شده و یا ریش ریش می شود. لهیده شده و یا حتی تکه ای از آن کنده شده و به درون فضای مفصلی می افتد.
این آسیب ها در صورت عدم درمان مناسب می توانند در درازمدت موجب خراب شدن بیشتر غضروف و بروز ساییدگی مفصلی شوند.
مهم ترین علامت آرتروز مفصل مچ دست، درد آن است. این درد در ابتدا فقط در موقع انجام فعالیت های سنگین بدنی مانند بلند کردن اشیای سنگین ایجاد می شود.
با شدت یافتن بیماری، درد حتی در حین انجام فعالیت های سبک هم ایجاد می شود.
این درد معمولا در شروع انجام فعالیت بدنی است و بعد از گذشت چند دقیقه کاهش یافته یا کاملا از بین می رود.
با اتمام فعالیت بدنی و سرد شدن بدن درد دوباره شروع می شود. در حالات شدیدتر بیماری، درد حتی در حالت استراحت هم احساس می شود.
از دیگر علائم آرتروز مچ دست، ورم آن است. خشک شدن و محدودیت حرکتی در مچ دست و صدا دادن آن در حین حرکت هم، در موارد شدیدتر بیماری ایجاد می شود.
پزشک متخصص از رادیوگرافی ساده برای کمک به تشخیص آرتروز مچ دست کمک می گیرد.
درمان این بیماری در ابتدا غیر جراحی است که عبارتند از:
- کاهش فعالیت های سنگین بدنی و ورزشی
- تغییر روش انجام دادن فعالیت ها، به صورتی که فشار کمتری به مچ دست وارد شود- انجام نرمش های کششی تقویتی برای مفصل مچ دست
- استفاده از بریس (آتل)
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند بروفن
- گرم کردن محل درد
- تزریق کورتیکوستروئید در درون مفصل توسط پزشک متخصص
انجام اقدامات فوق در بسیاری موارد می تواند درد بیمار را کاهش دهد.
در صورتی که چند ماه درمان غیر جراحی تاثیر درمانی مناسبی نداشته باشد، پزشک معالج ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرد.
منبع : تبیان
ادرس مطب : :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸