مفاصل انگشتان دست از مهمترین مفاصل بدن هستند و آرتریت این مفاصل به علت ایجاد درد و تغییر شکل در انگشت میتواند در فعالیت های روزانه تغییرات زیادی را ایجاد کند.
آناتومیدر کف دست انسان پنج استخوان دراز وجود دارد که به آنها متاکارپ میگویند. در جلوی هر متاکارپ یک انگشت وجود دارد. هر انگشت از سه بند تشکیل شده است بجز انگشت شست که دو بند دارد. هر بند انگشت یک استخوان دارد که به آن فالانکس میگویند. مفاصل بین متاکارپ و فالانکس را مفاصل متاکارپوفالانژیال میگویند. حرکات این مفاصل بیشر در جهت خم و باز شدن است. مفصل بین فالانکس ها را مفصل اینترفالانژیال میگویند. شست یک مفصل اینترفالانژیال و دیگر انگشتان دو مفصل اینترفالانژیال دارند. مفصلی را که به نوک انگشت نزدیک تر است مفصل اینترفالانژیال دیستال و آن را که به کف دست نزدیک تر است مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال میگویند. استخوان متاکارپ شست با استخوان تراپزیوم Trapezium که در مچ دست قرار دارد مفصل میشود. مفصل بین این دو استخوان را مفصل کارپو متاکارپال Carpometacarpal joint میگویند. حرکت این مفصل است که موجب میشود شست بتواند در مقابل انگشتان دیگر دست قرار گیرد. سطح استخوان ها در محل مفاصل متاکارپوفالانژیال و اینترفالانژیال پوشیده از یک لایه غضروفی است. این لایه سفید رنگ موجب روان شدن حرکات مفصل میشود. منظور از مفاصل انگشت در این مقاله مفاصل متاکارپوفالانژیال، اینترفالانژیال و کارپومتاکارپ شست است.
علت آرتریت انگشتان دست چیست
آرتریت به معنای التهاب مفصل است. شایعترین علت آرتریت انگشتان دست، آرتریت دژنراتیو Degenerative arthritis است که به آن استئوآرتریت Osteoarthritis یا ارتروز Arthrosis یا ساییدگی مفصلی هم میگویند. در این نوع از آرتریت، غضروف مفصل آسیب دیده و خراب میشود. علت آسیب غضروف مفصل در این بیماری معمولا ضرباتی است که به انگشت وارد میشود. این ضربات میتوانند موجب شکستگی مفصل، رگ به رگ شدن مفصل و یا آسیب مستقیم غضروف مفصلی شود. شکستگی انگشت وقتی به داخل مفصل راه پیدا میکند حائز اهمیت بسیار است. این شکستگی ها اگر با کوچکترین کجی یا ناهماهنگی جوش بخورد در دراز مدت موجب ساییده شدن سطح مفصلی و تخریب غضروف آن میشود.
آرتروز مفصل کارپومتاکارپ شست
آرتروز مفصل کارپومتاکارپ شست
رگ به رگ شدن مفصل میتواند موجب آسیب رباط های آن شود. این آسیب میتواند به صورت پاره شدن آنها باشد و در صورتیکه این پارگی خوب ترمیم نیابد موجب تغییر در بیومکانیک مفصل شده و توزیع نیروهای وارده به مفصل را تغییر میدهد. این امر موجب میشود به قسمت هایی از مفصل نیروهای زیادی وارد شده و در نتیجه مفصل دچار ساییدگی و تخریب شود. گاهی اوقات آرتروز مفاصل انگشت ایدیوپاتیک Idiopathic است بدین معنی که نمیتوانیم علتی را برای آن مشخص کنیم. از علل دیگر آرتریت انگشتان دست روماتیسم مفصلیمی باشد.در کلینیک لیزر دکتر نیاستی بیماران با ارتروز مفصلی ازجمله ارتروز مفاصل انگشتان دست همچنین بیماران روماتیسمی با لیزر روباتیک درمان می شوند .جهت مفاصل بزرگتر مثل زانو از طب سوزنی نیز استفاده می شود. ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸ | |||||||||
مفاصل متعددی در دست وجود دارند . توانایی انجام حرکات گوناگون در این مفاصل به مجموعه دست به عنوان یک واحد ، امکان انجام ظریفترین و پیچیدهترین حرکات را میدهد . در هر مفصلی در بدن ، دو استخوان در مجاورت یکدیگر قرار دارند . روی هر یک از این دو استخوان لایهای لغزنده از جنس غضروف پوشیده شده است و این مجموعه ( انتهای دو استخوان مجاور و لایه ی غضروفی پوشاننده هر یک ) در داخل پوششی از جنس بافت همبند به نام کپسول مفصلی قرار میگیرند . در داخل فضای مفصلی لایهای از بافت پوشاننده به نام سینوویوم وجود دارد که سلولهای آن با ترشح مایع شفاف و لغزنده ای بهسهولت و نرمی حرکات دو استخوان روی یکدیگر کمک میکند .
در آرتروز یا پدیده ساییدگی ، غضروف مفصلی شروع به فرسایش و تخریب میکند بهطوریکه لایه غضروف به تدریج نازک شده و از بین میرود ، در نتیجه دو استخوان مجاور در مفصل در تماس مستقیم با یکدیگر قرار میگیرند و حرکات آنها روی هم از یک طرف باعث ایجاد درد و ناراحتی شده و از طرف دیگر تحریک ناشی از این تماس و رها شدن عناصر ریز غضروفی و استخوانی در فضای مفصل باعث تحریک لایه پوشاننده سینوویوم و ایجاد پدیده التهابی به صورت تورم ، درد بیشتر و تجمع مایع در مفصل میشود .
شدت التهاب در آرتروز یا ساییدگی مفصل متغیر بوده و بسته به شدت بیماری زمینه ای و میزان فشاری که به مفصل تحمیل میشود میتواند کاهش یا افزایش پیدا کند . در طول زمان و در نتیجه تلاش برای بازسازی بیمارگونه در مفصل ، استخوان سازی جدیدی دورتادور مفصل صورت میگیرد که به صورت برجستگیهای استخوانی در حاشیه مفصل در رادیوگرافی ساده رویت شده و در مفاصل سطحی در زیر پوست به دست میخورند . درد ناشی از اصطکاک سطوح استخوانی و ممانعت حاصل از برجستگیهای شکل گرفته به تدریج دامنه حرکات مفصل را کاهش داده و باز و بسته شدن آن بخصوص در انتها دچار محدودیت میشود . عدم استفاده از عضو دردناک باعث تحلیل رفتن و لاغر شدن ماهیچهها در آن عضو شده و متقابلاً عضوی که عضلات آن ضعیف و ناتوان باشند فشار ناشی از فعالیتها به صورت مضاعف بر مفاصل آن عضو تحمیل میگردد . و این چرخه بیمارگونه ادامه پیدا میکند .
علت آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست ؟
برخی از افراد به صورت ذاتی مستعد ابتلا به آرتروز مفاصل میباشند . ساییدگی مفاصل در این افراد به صورت منتشر بوده و علاوه بر مفاصل زانو و ستون مهره ها ، مفاصل دست نیز در سنین میانسالی دچار آرتروز و ساییدگی میشوند . فشارها و صدماتی که در طول سالها در اثر اشتغال به فعالیتهای سنگین به مفاصل وارد میشوند ، به تدریج به غضروفهای مفصلی آسیب زده و در نهایت مفاصل را مستعد ابتلا به آرتروز و ساییدگی میسازند . آسیبهای شدید مانند شکستگیهایی که سطح مفصلی را درگیر میکنند اگر به طور صحیح و کامل درمان نشوند و با یک درمان مناسب ، سطح مفصلی پیوسته و بدون جابجایی اعاده نگردد پس از مدتی در اثر اصطکاک سطوح ناصاف ، غضروف مفصلی تخریب شده و منجر به آرتروز و ساییدگی میگردد .
در دست مفاصل متعددی وجود دارند که یکیک آنها با علتهای توضیح داده شده در بالا میتوانند مبتلا به آرتروز و ساییدگی گردند . اما از این میان سه ناحیة زیر با احتمال به مراتب بیشتری مستعد ابتلا میباشند :
1 مفاصل بین بند انتهایی و میانی انگشتان
2 مفاصل بین بند میانی و ابتدایی انگشتان
3 مفصلی که در قاعده استخوان اول کف دست قرار داشته و در حقیقت شصت را به مچ دست متصل مینماید .
علائم بالینی آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست و این عارضه چگونه تشخیص داده میشود ؟
یک علامت مهم در آرتروز مفاصل درد است . درد ممکن است بهصورت دائم وجود داشته باشد یا این که در هنگام فعالیت و استفاده از مفصل مورد نظر این درد تشدید شود . این درد استفاده از عضو مورد نظر را با مشکل و محدودیت همراه میسازد . گاهی در مفصل مبتلا التهاب تشدید شده و باعث تورم و افزایش درد میگردد . یکی از علائم مفاصل مبتلا به آرتروز خشکی صبحگاهی میباشد به طور که پس از برخاستن از خواب و برای مدتی در حدود پنج تا ده دقیقه در آن مفاصل احساس خشکی و محدودیت در حرکات وجود دارد . پدیدار شدن زوائد استخوانی در پیرامون مفصل باعث بهوجودآمدن برجستگیهایی در ناحیه مفصل شده و در زیر پوست بهصورت ندولهایی رؤیت میگردند . این زواید استخوانی ممکن است در جهاتی مانع حرکت مفصل شوند . زواید استخوانی ، محدودیت در حرکات و تورم در مفاصل باعث تغییر شکل در دست مبتلا میشوند .
پزشک معالج با معاینه بالینی میتواند تشخیص آرتروز و ساییدگی مفصل را به راحتی مطرح نماید . برای قطعیت تشخیص از رادیوگرافی ساده استفاده میشود . در رادیوگرافی ساده آرتروز مفصل به شکل نامنظمی و کاهش فاصله مفصلی ، زوائد استخوانی در دو سوی مفصل و بهوجودآمدن تغییراتی در استخوان زیر غضروف به شکل کیستهای کوچک استخوانی و تغییر دانسیته استخوانی با پدیدار شدن یک لایه سفیدتر در آن ناحیه دیده میشود .
درمان آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست :
در مراحل اولیه درمان غیرجراحی برای کاهش درد و افزایش عملکرد آن مورد استفاده قرار میگیرد . طبیعتاً در این مرحله باید الگوی زندگی را تغییر داده و از مجموع فعالیتهایی که به مفصل فشار میآورد پرهیز کرد . حرکاتی که با افزایش درد در مفصل مبتلا همراه میباشند طبیعتاً به آن مفصل صدمه میزند و باید از آنها پرهیز نمود . بیحرکت کردن مفصل مبتلا برای مدتی میتواند از التهاب بهوجودآمده در آن مفصل کاسته و به کاهش درد کمک نماید . برای مفاصل انگشتان میتوان از آتل انگشتی برای استفاده در شب و برای استخوان اول کف دست میتوان از مچ شصت بندهایی که برای همین منظور ساخته شده است استفاده نمود . استفاده دوره ای از داروهای ضد التهاب غیر کورتونی در زمان افزایش درد به بهبود آن کمک میکند . گرما درمانی به طرق مختلف در کنار سایر درمان ها میتواند با کمک به کاهش التهاب مکمل درمانهای دیگر باشد . فیزیوتراپی نیز گاهی به صورت موقت به کنترل عارضه کمک مینماید . تزریق موضعی کورتون گرچه باعث بهبود و درمان ساییدگی مفصل نمیشود ولی با اثر ضد التهابی مؤثری که دارد برای مدتی به بهبود درد کمک میکند . داروهایی با عنوان غضروف ساز وجود دارند که برای بهبود عوارض ناشی از آرتروز و ساییدگی تجویز میشوند . این داروها از مواد تشکیل دهنده غضروف با نام گلوکزآمین و کندرویتین تشکیل شدهاند و توسط برخی از پزشکان تجویز میگردند . در مورد میزان و نحوه تأثیر این داروها اختلاف نظر وجود دارد و رسیدن به اطمینان در مورد تأثیر بخشی این داروها در درمان آرتروز نیاز به بررسی و مطالعات بیشتری آینده دارد .
در مواردی که درد و محدودیت ناشی از آرتروز شدید بوده و با درمانهای نگهدارنده و غیرجراحی نتیجه مطلوب حاصل نشود ، از درمان به روشهای جراحی استفاده میشود . روشهای جراحی متعددی برای درمان آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) وجود دارد که پزشک معالج با در نظر گرفتن مسائل مختلف از جمله شدت عارضه ، مفصل مبتلا ، سن فرد و توقعات و انتظارات او از درمان یکی از این روشهای درمانی را برمیگزیند . یکی از روشهای جراحی خشک کردن مفصل مبتلا میباشد . در این روش درد بیمار بهبود پیدا میکند ولی توانایی مفصل برای خم و راست شدن از بین میرود . این نوع جراحی بیشتر برای مفاصل انتهایی انگشتان مورد استفاده قرار میگیرد . در نواحی دیگر در صورت نیاز به عمل جراحی ، مفصل مبتلا تحت بازسازی قرار میگیرد به این صورت که سطوح مفصلی مبتلا برداشته شده و در محل آن یا از بافت نرم پیرامونی مانند قسمتی از تاندون مجاور و یا از پروتزهایی که برای این منظور ساخته شده و در دسترس میباشد استفاده میشود . در این روش جراحی گرچه توانایی حرکت در مفصل حفظ میشود ولی قدرت و توان آن کاهش پیدا میکند . در مواردی که برجستگیهای استخوانی در اثر آرتروز مفصل با فشار روی بافتها و لیگامان های اطراف باعث ایجاد درد و محدودیت شده باشد ، میتوان ضمن عمل جراحی اقدام به تراشیدن این زواید استخوانی نمود .
منبع:دکتر مرجائی
ادرس مطب: مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸
مفاصل متعددی در دست وجود دارند . توانایی انجام حرکات گوناگون در این مفاصل به مجموعه دست به عنوان یک واحد ، امکان انجام ظریفترین و پیچیدهترین حرکات را میدهد . در هر مفصلی در بدن ، دو استخوان در مجاورت یکدیگر قرار دارند . روی هر یک از این دو استخوان لایهای لغزنده از جنس غضروف پوشیده شده است و این مجموعه ( انتهای دو استخوان مجاور و لایه ی غضروفی پوشاننده هر یک ) در داخل پوششی از جنس بافت همبند به نام کپسول مفصلی قرار میگیرند . در داخل فضای مفصلی لایهای از بافت پوشاننده به نام سینوویوم وجود دارد که سلولهای آن با ترشح مایع شفاف و لغزنده ای بهسهولت و نرمی حرکات دو استخوان روی یکدیگر کمک میکند .
در آرتروز یا پدیده ساییدگی ، غضروف مفصلی شروع به فرسایش و تخریب میکند بهطوریکه لایه غضروف به تدریج نازک شده و از بین میرود ، در نتیجه دو استخوان مجاور در مفصل در تماس مستقیم با یکدیگر قرار میگیرند و حرکات آنها روی هم از یک طرف باعث ایجاد درد و ناراحتی شده و از طرف دیگر تحریک ناشی از این تماس و رها شدن عناصر ریز غضروفی و استخوانی در فضای مفصل باعث تحریک لایه پوشاننده سینوویوم و ایجاد پدیده التهابی به صورت تورم ، درد بیشتر و تجمع مایع در مفصل میشود .
دت التهاب در آرتروز یا ساییدگی مفصل متغیر بوده و بسته به شدت بیماری زمینه ای و میزان فشاری که به مفصل تحمیل میشود میتواند کاهش یا افزایش پیدا کند . در طول زمان و در نتیجه تلاش برای بازسازی بیمارگونه در مفصل ، استخوان سازی جدیدی دورتادور مفصل صورت میگیرد که به صورت برجستگیهای استخوانی در حاشیه مفصل در رادیوگرافی ساده رویت شده و در مفاصل سطحی در زیر پوست به دست میخورند . درد ناشی از اصطکاک سطوح استخوانی و ممانعت حاصل از برجستگیهای شکل گرفته به تدریج دامنه حرکات مفصل را کاهش داده و باز و بسته شدن آن بخصوص در انتها دچار محدودیت میشود . عدم استفاده از عضو دردناک باعث تحلیل رفتن و لاغر شدن ماهیچهها در آن عضو شده و متقابلاً عضوی که عضلات آن ضعیف و ناتوان باشند فشار ناشی از فعالیتها به صورت مضاعف بر مفاصل آن عضو تحمیل میگردد . و این چرخه بیمارگونه ادامه پیدا میکند .
علت آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست ؟
برخی از افراد به صورت ذاتی مستعد ابتلا به آرتروز مفاصل میباشند . ساییدگی مفاصل در این افراد به صورت منتشر بوده و علاوه بر مفاصل زانو و ستون مهره ها ، مفاصل دست نیز در سنین میانسالی دچار آرتروز و ساییدگی میشوند . فشارها و صدماتی که در طول سالها در اثر اشتغال به فعالیتهای سنگین به مفاصل وارد میشوند ، به تدریج به غضروفهای مفصلی آسیب زده و در نهایت مفاصل را مستعد ابتلا به آرتروز و ساییدگی میسازند . آسیبهای شدید مانند شکستگیهایی که سطح مفصلی را درگیر میکنند اگر به طور صحیح و کامل درمان نشوند و با یک درمان مناسب ، سطح مفصلی پیوسته و بدون جابجایی اعاده نگردد پس از مدتی در اثر اصطکاک سطوح ناصاف ، غضروف مفصلی تخریب شده و منجر به آرتروز و ساییدگی میگردد .
در دست مفاصل متعددی وجود دارند که یکیک آنها با علتهای توضیح داده شده در بالا میتوانند مبتلا به آرتروز و ساییدگی گردند . اما از این میان سه ناحیة زیر با احتمال به مراتب بیشتری مستعد ابتلا میباشند :
1 مفاصل بین بند انتهایی و میانی انگشتان
2 مفاصل بین بند میانی و ابتدایی انگشتان
3 مفصلی که در قاعده استخوان اول کف دست قرار داشته و در حقیقت شصت را به مچ دست متصل مینماید .
علائم بالینی آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست و این عارضه چگونه تشخیص داده میشود ؟
ک علامت مهم در آرتروز مفاصل درد است . درد ممکن است بهصورت دائم وجود داشته باشد یا این که در هنگام فعالیت و استفاده از مفصل مورد نظر این درد تشدید شود . این درد استفاده از عضو مورد نظر را با مشکل و محدودیت همراه میسازد . گاهی در مفصل مبتلا التهاب تشدید شده و باعث تورم و افزایش درد میگردد . یکی از علائم مفاصل مبتلا به آرتروز خشکی صبحگاهی میباشد به طور که پس از برخاستن از خواب و برای مدتی در حدود پنج تا ده دقیقه در آن مفاصل احساس خشکی و محدودیت در حرکات وجود دارد . پدیدار شدن زوائد استخوانی در پیرامون مفصل باعث بهوجودآمدن برجستگیهایی در ناحیه مفصل شده و در زیر پوست بهصورت ندولهایی رؤیت میگردند . این زواید استخوانی ممکن است در جهاتی مانع حرکت مفصل شوند . زواید استخوانی ، محدودیت در حرکات و تورم در مفاصل باعث تغییر شکل در دست مبتلا میشوند .
پزشک معالج با معاینه بالینی میتواند تشخیص آرتروز و ساییدگی مفصل را به راحتی مطرح نماید . برای قطعیت تشخیص از رادیوگرافی ساده استفاده میشود . در رادیوگرافی ساده آرتروز مفصل به شکل نامنظمی و کاهش فاصله مفصلی ، زوائد استخوانی در دو سوی مفصل و بهوجودآمدن تغییراتی در استخوان زیر غضروف به شکل کیستهای کوچک استخوانی و تغییر دانسیته استخوانی با پدیدار شدن یک لایه سفیدتر در آن ناحیه دیده میشود .
درمان آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) چیست :
ر مراحل اولیه درمان غیرجراحی برای کاهش درد و افزایش عملکرد آن مورد استفاده قرار میگیرد . طبیعتاً در این مرحله باید الگوی زندگی را تغییر داده و از مجموع فعالیتهایی که به مفصل فشار میآورد پرهیز کرد . حرکاتی که با افزایش درد در مفصل مبتلا همراه میباشند طبیعتاً به آن مفصل صدمه میزند و باید از آنها پرهیز نمود . بیحرکت کردن مفصل مبتلا برای مدتی میتواند از التهاب بهوجودآمده در آن مفصل کاسته و به کاهش درد کمک نماید . برای مفاصل انگشتان میتوان از آتل انگشتی برای استفاده در شب و برای استخوان اول کف دست میتوان از مچ شصت بندهایی که برای همین منظور ساخته شده است استفاده نمود . استفاده دوره ای از داروهای ضد التهاب غیر کورتونی در زمان افزایش درد به بهبود آن کمک میکند . گرما درمانی به طرق مختلف در کنار سایر درمان ها میتواند با کمک به کاهش التهاب مکمل درمانهای دیگر باشد . فیزیوتراپی نیز گاهی به صورت موقت به کنترل عارضه کمک مینماید . تزریق موضعی کورتون گرچه باعث بهبود و درمان ساییدگی مفصل نمیشود ولی با اثر ضد التهابی مؤثری که دارد برای مدتی به بهبود درد کمک میکند . داروهایی با عنوان غضروف ساز وجود دارند که برای بهبود عوارض ناشی از آرتروز و ساییدگی تجویز میشوند . این داروها از مواد تشکیل دهنده غضروف با نام گلوکزآمین و کندرویتین تشکیل شدهاند و توسط برخی از پزشکان تجویز میگردند . در مورد میزان و نحوه تأثیر این داروها اختلاف نظر وجود دارد و رسیدن به اطمینان در مورد تأثیر بخشی این داروها در درمان آرتروز نیاز به بررسی و مطالعات بیشتری آینده دارد .
در مواردی که درد و محدودیت ناشی از آرتروز شدید بوده و با درمانهای نگهدارنده و غیرجراحی نتیجه مطلوب حاصل نشود ، از درمان به روشهای جراحی استفاده میشود . روشهای جراحی متعددی برای درمان آرتروز مفاصل دست (hand joints arthrosis) وجود دارد که پزشک معالج با در نظر گرفتن مسائل مختلف از جمله شدت عارضه ، مفصل مبتلا ، سن فرد و توقعات و انتظارات او از درمان یکی از این روشهای درمانی را برمیگزیند . یکی از روشهای جراحی خشک کردن مفصل مبتلا میباشد . در این روش درد بیمار بهبود پیدا میکند ولی توانایی مفصل برای خم و راست شدن از بین میرود . این نوع جراحی بیشتر برای مفاصل انتهایی انگشتان مورد استفاده قرار میگیرد . در نواحی دیگر در صورت نیاز به عمل جراحی ، مفصل مبتلا تحت بازسازی قرار میگیرد به این صورت که سطوح مفصلی مبتلا برداشته شده و در محل آن یا از بافت نرم پیرامونی مانند قسمتی از تاندون مجاور و یا از پروتزهایی که برای این منظور ساخته شده و در دسترس میباشد استفاده میشود . در این روش جراحی گرچه توانایی حرکت در مفصل حفظ میشود ولی قدرت و توان آن کاهش پیدا میکند . در مواردی که برجستگیهای استخوانی در اثر آرتروز مفصل با فشار روی بافتها و لیگامان های اطراف باعث ایجاد درد و محدودیت شده باشد ، میتوان ضمن عمل جراحی اقدام به تراشیدن این زواید استخوانی نمود .
منبع: دکتر مرجایی
ادرس مطب: :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸