سوال:خانم 37 ساله ای هستم خانه دار که به مدت یک ماه دچار کمر درد شدید شده ام .درد از کمر به پشت ساق پای چپم کشیده میشود .از ایستادن در اشپزخانه عاجزم و چند دقیقه ای روبروی تلویزیون بیشتر نمی تانم بنشینم چون درد امانم نمی دهد.به پزشک جراح اعصاب در تهران مراجعه نمودم درخواست ام ار ای برایم داد پس از انجام ان نزد ایشان رفتم دکتر معالجم گفتند دیسک شما پاره شده است و نیاز به جراحی دارید ولی قبل از جراحی برای بررسی بیشتر نوار عصب وعضله از سیاتیکم انجام بدهم.در اینترنت دنبال بیماری دیسک و سیاتیک بودم که با وبلاک شما اشنا شدم و تمایل پیدا کردم راجع به بیماری ام از شما بپرسم.اولا دیسک است یا سیاتیک و ثانیا با وجود داشتن ام ار ای چه ضرورتی داشت پزشک معاجم درخواست نوار عصب و عضله برایم کردند ممنون میشوم از این جهت راهنمائیم فرمائید. با سپاس فراوان
جواب: ریشه های عصب سیاتیک از فضای بین دو مهره در ناحیه کمر در مجاورت دیسک بین مهره ها از نخاع خارج میشود وبوسیله ریشه های مجاور تنه عصب سیاتیک را تشکیل میدهند و از طریق لگن وارد فضای پشت اندام تحتانی شده واز انجا به قسمتهای انتحائی پاها کشیده می شود .حال
به هر دلیل از جمله فتق دیسک ریشه های عصب سیاتیک تحت فشار قرار بگیرد بسته به اینکه کدام دیسک بین مهره ای فتق شده باشد درد تیر کشنده ای در مسیر عصب سیاتیک احساس خواهد کرد این دردها را بیمار می تواند در پشت ران-پشت ساق پا و یا کناره ساق پا حس نماید.همراه با درد احساس بی حسی در انگشتان پا-در کناره خارجی پا به سمت انگشتان کوچک پا-انگشت بزرگ پا ویا در کف پا -درکناره خارجی ساق پا احساس نماید.در صورت فتق یا پاره گی دیسک .دیسک ریشه یا ریشه های عصب سیاتیک(یا فمورال) را تحت فشار قرار می دهد(پس مشکل شما اسیب ریشه عصب سیاتیک بوسیله تخریب دیسک کمرتان میباشد).بدلیل اینکه عضو مهم و حیاتی اندام تحتانی عصب سیاتیک بوده و توجه به میزان اسیب ان در تصمیم کیری درمان جراحی و یا غیر جراحی نقش موثری دارد بنابر این بررسی میزان اسیب عصب سیاتیک از طریق نوار عصب وعضله کاری بسیار منطقی بوده که همکار جراح دستور انرا دادن بهتر است هماران با تجربه طب فیزیکی این کار را برای شما انجام دهند.از انجائی که میزان اسیب ریشه عصب سیاتیک در تصمیم کیری درمان شما نقش زیادی دارد توصیه ما این است قبل از نوار عصب تسلیم جراحی نشوید .امروزه همکاران جراح ما در نقاط مختلف دنیا جهت تصمیم گیری برای دیسک حتما از وضعیت عصب سیاتیک به خوبی اگاه میشوند در ایران نیز در مراکز بزرگ به این مهم توجه دارند از انجائی که بیش از 95% موارد فتق و پاره گی دیسک نیاز به جراحی نیست با بررسی دقیق تر عصب سیاتیک از جراحی های غیر ضرور جلو گیری خواهد شد. فتق و یا پاره گی دیسک تا زمانیکه منجر به اسیب جدی عصب سیاتیک نشود تهدیدی جدی تلقی نمیشود و منجر به فلجی اندام نخواهد شد.روش های غیر جراحی از جمله طب سوزنی هنوز جهت درمان بیماری شما پیشنهاد میشود.
ادرس مطبمازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸
2-بر عکس حالت قبل فرد، سر و کمر را به حالت اولیه بر می گردد.
3- فرد مطابق شکل در حالی که به پشت خوابیده، با آرامی یکی از پاها را بالا آورده سپس پا را با آرامی پایین آورده و حرکت را با پای مخالف نیز انجام دهد.
4- فرد به پشت خوابیده و زانوی خود را خم کرده و در حالی که دستها از روی زمین بلند نمی شود ،آنها را به سمت پاشنه پاها کشیده و به مدت ۳ ثانیه در همان حالت می ماند در این تمرین عضله شکم به خوبی منقبض می شود و تمرین بسیار خوبی برای تقویت عضلات شکم است.
5- این حرکت مانند تمرین قبلی است با این تفاوت که دستها روی زانو قرار گیرد در این تمرین تا حدی از زمین بلند شوید که فشار روی عضلات شکم را احساس کنید.
6- انجام حرکت درازو نشست
* دو حرکت کششی مفید
ورزش های ویلیامز برای گودی کمر:
ویلیامز اعتقاد دارد که علت عمده بروز کمر درد، بر هم خوردن انحنای طبیعی ستون فقرات است. به بیان دیگر وی اعتقاد دارد که در اثر علل و عوامل مختلفی از جمله ضعف عضلات جداره شکم، میزان انحنا یا قوس ناحیه کمر افزایش پیدا می کند و همین عامل موجب بروز درد کمر می شود.
همین طور ویلیامز اعتقاد دارد که در اثر ضعف عضلات سرینی یا عدم انعطاف پذیری در عضلات اطراف لگن و ران به ویژه عضلات پشت ران ( عضلات همسترینگ ) شخص در هنگام فعالیت یا کار از الگوی صحیح استفاده نمی کند و همین عامل موجب مختل شدن حرکات مفاصل بین لگن و ناحیه کمر می شود و در نتیجه باعث بروز درد کمر می شود. بنابراین ویلیامز برای کاهش انحنا یا قوس کمر ( لوردوز )، تقویت عضلات ناحیه شکم و ایجاد انعطاف پذیری در عضلات اطراف لگن و باسن، ورزش ها یا حرکات درمانی ویژه ای طرح نمود که همانطور که اشاره شد، اصطلاحاً به آن ورزش ها یا نرمش های ( ویلیامز ) می گویند.
تشریح ورزش های ویلیامز:
حرکت اول:
فرد در حالی که به حالت راحت دراز کشیده و زانوهایش خم است، سعی می کند ضمن منقبض کردن عضلات شکم، لگن خود را کمی بلند نماید،هدف از انجام ورزش اول ویلیامز، تقویت عضلات باسن و کاهش انحنا یا لوردوز کمر است.
حرکت دوم :
فرد در حالی که خوابیده و زانوهایش کمی خم است، سعی می کند با دستهای کشیده به حالت نشسته در آید.هدف از انجام ورزش دوم ویلیامز ، تقویت عضلات شکم و کاهش انحنا یا لوردوز کمر است.
حرکت سوم :
فرد در حالت خوابیده، سعی می کند زانوهای خود را تا آنجا که می تواند به طرف سینه حرکت دهد،هدف از انجام ورزش سوم ویلیامز، ایجاد کشش و انعطاف پذیری در عضلات و عناصر اطراف ستون فقرات است.
حرکت چهارم :
فرد در حالی که نشسته است، سعی می کند به طور ملایم دستهایش را به مچ پا برساند،هدف از انجام ورزش چهارم ویلیامز، ایجاد کشش و انعطاف پذیری در عضلات پشت ران ( عضلات همسترینگ) است.
حرکت پنجم :
فرد در حالی که در حالت استارت دو میدانی قرار گرفته است، سعی می کند با متمایل شدن به سمت جلو بر روی پای عقب خود فشار وارد کند.در مرحله بعد ضمن عوض کردن پاها، همین حرکت را برای پای دیگر انجام می دهد.هدف از انجام ورزش پنجم ویلیامز، کاهش انحنا یا قوس کمر است.
حرکت ششم :
فرد در حالی که کنار دیوار ایستاده است، سعی می کند بنشیند. در ضمن ممکن است این تمرین را با استفاده از یک صندلی انجام داد، یعنی فرد در کنار صندلی قرار میگیرد و به جای اینکه بر روی زمین بنشیند، بر روی صندلی می نشیند. هدف از انجام ورزش ششم ویلیامز، تقویت عضله چهارسر رانی است. همینطور در این تمرین عضلات سرینی تقویت می شوند.
چند پیشنهاد ساده برای پیشگیری و کاهش گودی کمر
درست خوابیدن
در زمان نشستن، کف پا را صاف بر روی زمین قرار دهید، صندلی خود را تنظیم کنید و در صورت نیاز از یک بالشتک کوچک برای پُر کردن فضای خالی پشت کمرتان استفاده کنید.وقتی ایستاده اید، یک پا را مستقیم روی زمین و دیگری را روی یک پله، چهار پایه و یا هر چیز مشابه، در سطحی کمی بالاتر از پای دیگر قرار دهید. این کار حمایت کمرتان را افزایش خواهد داد.درست خوابیدن بهترین حالت برای خوابیدن، وضعیت صورت و شکم رو به بالا است، در حالی که بالشی زیر زانوها قرار گیرد، اما در صورتی که تمایل دارید بر روی شکم بخوابید حتما بالشی زیر شکم خود قرار دهید.
توجه داشته باشید که پوشیدن کفش پاشنه بلندموجب افزایش گودی کمرتان خواهند شد.از تقویت عضلات شکم، باسن و کمر غافل نباشید.قوس کمر تا بیش از ۹۰درصد با شنا کردن بهبود می یابد.
ادرس مطب : مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸
ستون فقرات انسان شامل 7 مهره گردنی ،12 مهره سینه ای ، 5 مهره کمری ، یک استخوان خاجی و یک استخوان دنبالچه می باشد . بین مهره ها نیز موادی غضروفی و ژلاتینی قرار داشته که باعث حرکت آسان مهره ها روی هم می شود.
ادرس مطب مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸ |
وقتی دچار کمر درد یا گردن درد می شوید، احتمالا فکر می کنید که ورزش در خط آخر درمان شما قرار دارد. شاید برایتان جالب باشد که این روش، تنها درمان لازم برای برخی بیماران است! همه ما می دانیم که ورزش برای سلامتی ما مهم است ولی بیشتر افراد، انجام ورزش های کششی را فراموش میکنند. این ورزش ها خصوصا در افراد دارای کمردرد مهم هستند زیرا سبب کاهش شدت درد می شوند و احتمال عود درد را نیز کاهش می دهند. شکی نیست که تکنیک صحیح بسیار مهم است. در این قسمت می توانید مطالبی راجع به روش صحیح انجام کشش و نیز اهمیت آن در بیماران دارای کمردرد و گردن درد بیابید .
چرا کشش؟
ستون فقرات ساختمان پیچیده ای است که ازعضله، تاندون، رباط و استخوان های متعددی ساخته شده است. این ساختمان به گونه ای طراحی شده است که بتواند به جلو، عقب، چپ و راست خم شود و وزن بدن را تحمل کند .
کشش منظم سبب می شود که عضلات و رباط ها انعطاف پذیر شوند . همچنین فشار وارد بر مفاصل ستون فقرات کاهش و جریان خون آن افزایش می یابد .
کشش مناسب:
برای بهره بردن از کشش مناسب به کار گیری روش مناسب ضروری است. نکات ذیل را مد نظر داشته باشید
(1از گردن شروع کنید و بتدریج روی عضلات پائین تر کار کنید .
2) کشش را به آهستگی و نرمی انجام دهید، شدت آن باید در حد احساس کشش خفیف باشد، نباید کشش یک عضله سبب درد شود .
3) کشش عضله را به مدت 30 – 20 ثانیه حفظ کنید، از کشش های نا گهانی و ضربه زدن پرهیز کنید .
4) در هنگام انجام کشش، نفس خود را حبس نکنید، به آرامی تنفس کنید .
اگر صبح خود را با کشش آغاز کنید، در تمام روز احساس طراوت و شادی خواهید داشت
ورزشهای ساده
چند کشش و ورزش ساده که می تواند در بیماران دارای کمردرد و گردن درد موثر باشد در ذیل توضیح داده شده اند، لازم به تذکر است
که باید قبل از انجام این ورزش ها با پزشک خود مشورت کنید .
راهنمای ورزش (فیزیوتراپی) در کمردرد
ورزش منظم یکی ازمهمترین درمان های کمردرد است. ورزش مناسب هر بیمار براساس معاینه دقیق و بررسی مدارک پزشکی وی صورت می گیرد و نمی توان یک برنامه ورزشی را برای همه تجویز کرد، با این حال می توان اصول کلی را ارایه داد .
ورزش ها به سه دسته تقسیم می شود :
1) ورزش های هوازی (ایروبیک): برای بهبود وضعیت قلبی عروقی و تسریع روند بهبود تجویز می گردند .
2) ورزش های تقویتی: جهت تقویت عضلات شکم، ستون فقرات و اندام های تحتانی (پاها) توصیه می کردند .
3) ورزش های کششی: سبب افزایش انعطاف پذیری عضلات و بافت های نگهدارنده می گردد .
ذیلا در مورد سه ورزش فوق توضیح بیشتری آورده شده است :
1- ورزش های هوازی: شامل قدم زدن، دویدن و شنا کردن هستند . با پنج تا ده دقیقه در روز شروع کنید و بتدریج آنرا افزایش دهید .
3و2- ورزش های کششی و تقویتی : ذیلا توضیح داده شده اند .
الف) press-up back extension : مطابق شکل یک روی شکم درازبکشید و حدود 30 ثانیه خود را در این وضعیت نگهدارید.
ب) prone swimming : مطابق شکل دو روی شکم دراز بکشید. دست راست و پای چپ را حدود 15 سانتی متر بالاتر از سطح زمین آورده
حدود شش ثانیه در همین وضعیت نگه دارید، دست و پا را پائین بیاورید و همین حرکت را با دست و پای دیگر تکرار کنید.
ج) knee to chest : شکل سه، به پشت روی زمین دراز بکشید به صورتی که زانوها خم شود و کف پا روی زمین قرار بگیرد. اکنون یک زانوی خود را تا سینه بیاورید. پای دیگر را حرکت ندهید. باید قوس کمرتان صاف شود و کشش خفیفی را در باسن خود حس کنید، این کشش را مدت سی ثانیه ادامه دهید. با پای دیگر نیز همین حرکت را تکرار کنید.
د) curl ups : مانند شکل چهار روی زمین دراز بکشید. زانوها باید حدود 90 درجه خم شوند. بتدریج عضلات شکم را منقبض کنید و شانه هایتان را بالا بیاورید. گردن خود را خم نکنید، شش ثانیه در همین وضع بمانید.
ه) posterior pelvic tilt : مانند شکل پنج روی زمین دراز بکشید. قوس کمر خود را به زمین بچسبانید. اگر حرکت را درست انجام دهید یک نیروی رو به بالا در شانه ها و باسن خود حس می کنید. این وضعیت را شش ثانیه حفظ کنید.
و) heel dig bridging : این حرکت برای تقویت عضلات هاسترینگ و عضلات اطراف مفصل ران (هیپ) است. مانند شکل شش روی زمین دراز بکشید، دقت کنید که فقط پاشنه های پا روی زمین باشد. اکنون پاشنه ها را روی زمین فشار دهید، باسن را منقبض کنید و آنرا از زمین بلند کنید به نحوی که شانه ها، باسن و زانو در امتداد هم باشند. این وضعیت را حدود شش ثانیه حفظ کنید.
ز) hip flexor stretch : شبیه شکل هفت روی زمین زانو بزنید. بتدریج تنه خود را به جلو ببرید دقت کنید که پای جلویی و زانوی عقبی روی زمین ثابت بمانند و وضعیت ستون فقرات و قوس کمر نیز تغییر نکند. این حالت را سی ثانیه حفظ کنید
ح) wall sit : این ورزش عضلات پشت، تنه و ران را تقویت می کند.
در فاصله 20 سانتی متری یک دیوار بایستید. مانند شکل هشت به دیوار تکیه بدهید به نحوی که ستون فقرات شما به دیوار بچسبد. زانوهایتان را کمی خم کنید و قوس کمررا به دیوار بچسبانید. این وضعیت را حدود شش ثانیه حفظ کنید.
ط) کشش عضلات پشت ران در وضعیت خوابیده: مانند شکل نه روی تخت دراز بکشید، به صورتی که پا هایتان دراز باشد. یک ملحفه را به نحوی بگیرید که دو سر آن در دست شما و وسط آن پشت پاشنه پای راست شما قرار گیرد. به آهستگی ملحفه را بکشید (نباید زانوها خم شود) هروقت کشش پشت ران را حس کردید آنرا حدود 30 -20 ثانیه حفظ کنید. همین کار را برای پای چپ تکرار کنید.
عجله نکنید
افزایش انعطاف پذیری محتاج زمان است. این زمان در کسانی که جدیدا کشش را آغاز کرده اند یا درد مزمن ستون فقرات داشته اند طولانی تر است .
تسلیم نشوید! ورزش خود را ادامه دهید، پس از دو تا سه ماه اثر آن را خواهید دید .
کشش روی روح نیز اثرات مناسبی دارد
میتوان از کشش برای آرام ترشدن هم استفاده کرد. میتوانید برای ایجاد انگیزه بیشتردرخودتان به موسیقی ملایم
گوش کنید یا با یک دوست ورزش کنید .
نکته مهم
قبل ازهرنرمش یا ورزشی با پزشک خود مشورت کنید. اگردرهنگام انجام کشش دردتان تشدید می یابد، یا تکنیک شما نادرست است یا اینکه مشکلی دارید که باید درمان شود .
درد، شایعترین علتی است که بیماران مبتلا به مشکلات ستونفقرات کمر را وادار میکند تن به تیغ جراح بسپارند. ...
بسیاری از این بیماران پس از عمل، زندگی بدون دردی را تجربه میکنند ولی در گروهی از این بیماران، درد بلافاصله پس از عمل یا پس از چند هفته تا چند ماه دوباره شروع میشود...
این درد در ناحیه کمر است و میتواند به همراه درجاتی از بیحسی و حالت گزگز و سوزنسوزنشدن به پاها انتشار یابد و مشابه درد قبل از عمل باشد یا حتی الگوی جدیدی ایجاد کند. علت جراحی کمر هرچه باشد، در ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد درد پس از جراحی اتفاق میافتد که از نظر پزشکی به آن نشانگان شکست در جراحی کمر (FBSS) میگویند. وقوع این نشانگان پس از عمل جراحی کمر، در بسیاری از موارد یک عارضه نیست و در بیشتر موارد نباید جراح را مقصر دانست یا او را به انجام ندادن درست جراحی محکوم کرد.
در بیمارانی که بیش از یک بار تحت عمل جراحی کمر قرار میگیرند، شیوع چسبندگیهای داخل کانال نخاع چند برابر افزایش مییابد و انجام بسیاری از این عملهای مجدد با هدف درمان پس از عمل اول انجام میشود. اقدامهای انجام شده در حیطه رشته فوقتخصصی درد در زمینه درمان این بیماران بسیار موفق بوده است.
در بیماران مبتلا به کمردردهای پس از جراحی کمر ، درصورتی که در کلینیک درد با انجام اقدامات تشخیصی تایید شود علت درد، چسبندگیهای داخل کانال نخاع است، بیمار در فهرست انجام عملهای اینترونشنال برای باز کردن چسبندگیها قرار میگیرد.
باز کردن چسبندگیها در اتاق عمل و تحت شرایط استریل، با مشاهده ستونفقرات با استفاده از فلوروسکوپ انجام میشود. این وسیله با استفاده از اشعهایکس تصویر زندهای را روی مانیتور ایجاد میکند. بیماران هنگام جراحی هوشیار هستند و این کار به انجام بیهوشی نیازی ندارد. پس از بیحس کردن قسمتی از پوست، در کنار ستونفقرات کاتتر ظریف مخصوصی بدون نیاز به شکافتن پوست وارد کانال نخاع میشود.
یکی دیگر از علل شایع کمردردهای پس از جراحی کمر، آرتروز در مفاصل بینمهرهای ستونفقرات است. در عملهای جراحی باز، ممکن است قسمتی از مهرهها یا دیسک بینمهرهای از بدن خارج شود یا حتی برای ثبات ستونفقرات، جراح مبادرت به گذاشتن پیچ یا فیکساتورهای فلزی در مهرهها کند و این دستکاریها ستونفقرات را مستعد آرتروز در مفاصل بینمهرهای میکند. این آسیب در مفاصلی ایجادمیشود که در ۲ طرف ستون مهرهها قرار دارند و باعث ثبات در حرکت آنها میشوند.
التهاب این مفاصل باعث ایجاد کمردردهای شدید و ناتوانکننده در بیماران میشود و میتواند با محدودیت شدید حرکتی و خشکی صبحگاهی همراه باشد. بیشترین شدت این درد در ۲ طرف ستونفقرات است و میتواند به باسن و خلف ران انتشار یابد.
این بیماران پس از بررسی در کلینیک درد، کاندید عمل بلوک مفاصل بینمهرهای میشوند. این کار در اتاقعمل و بدون نیاز به بیهوشی و تحت تصویربرداری مستقیم با فلوروسکوپ انجام میشود.
نیدلهای مخصوصی که برای انجام این کار استفاده میشود، به ما امکان میدهد پزشک بتواند بدون ایجاد عارضه جانبی خاصی به مفصلی که شاید به اندازه ۵ میلیمتر باشد، دسترسی پیدا کند و با تزریق داروهای خاص باعث رفع التهاب و بهبود وضعیت مفصلی شود.
درمان کمر درد های ناشی از عمل جراحی دیسک کمر با طب سوزنی
موارد متعددی از بیمارانی که پس از عمل جراحی دیسک همچنان کمر درد داشته ویا کمردرد شان تشدید مییابد به مرکز ما مراجعه کرده و ما این بیماران را تحت درمان طب سوزنی قرار داده و نتایج مطلوبی بدست اورده ایم(دکتر نیاستی)
آدرسمازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
منبع دکتر مغاری