بیماری پرتس Perthes یکی از علل شایع لنگش در بچه ها بوده و علت آن اختلال موقت در خونرسانی سر استخوان ران در ناحیه لگن در دوران بچگی است. بیماری پرتس بیشتر در سنین 10-4 سالگی دیده میشود و شیوع آن در پسر ها پنج برابر دخترها است.
بیماری پرتس در 15-10 درصد موارد دوطرفه است یعنی هر دو مفصل ران را گرفتار میکند. البته در موارد دوطرفه معمولا شروع بیماری همزمان نیست و وقتی یک مفصل گرفتار میشود بعد از چند ماه یا یکسال ممکن است مفصل ران مقابل درگیر شود. بیماری پرتس از هر ده هزار کودک در یک نفر آنها بروز میکند.
نام کامل این بیماری لگ کالو پرتس Legg-Calve-Perthes است. این نام برگرفته از نام سه پزشک است که در سه نقطه متفاوت دنیا همزمان این بیماری را کشف کرده اند.
بیماری پرتس از علل شایع درد مفصل ران و لنگش در بچه ها و از علل شایع آرتروز و ساییدگی مفصل ران در بزرگسالان است.
همانطور که ذکر شد مشخصه اصلی بیماری پرتس قطع شدن خونرسانی به سر استخوان ران است. اینکه چرا این خونرسانی مختل میشود به درستی مشخص نیست ولی این اختلال در غالب اوقات گذرا است و بعد از مدتی خونرسانی مجدداً برقرار میشود.
![]() |
سیر بیماری پرتس به این نحو است که در ابتدا شدت آن کم است. بتدریج بیماری پیشرفت کرده و علائم بیمار بیشتر میشود. بعد از مدتی بیماری فروکش میکند و علائم بیماری هم کم میشود. این زمان از چند ماه تا حتی دو سال هم ممکن است ادامه یابد. پس بیماری چه با درمان و چه بدون درمان ابتدا سیر پیشرونده ای داشته و سپس فعالیت آن خودبخود متوقف میشود.
ممکن است خونرسانی به تمام سر استخوان ران قطع شود و یا گاهی فقط قسمتی از سر خونرسانی خود را از دست میدهد که در این موارد شدت بیماری کمتر است.
در بسیاری از اوقات دوره 2-1 ساله بیماری حتی بدون اینکه بیمار یا والدین او متوجه بیماری شوند طی شده و بهبود میابد ولی در تعدادی از بیماران در همین مدتی که سر استخوان ران دچار کاهش خونرسانی است ممکن است آثار جبران ناپذیری بوجود آید.
وقتی خونرسانی به سر استخوان ران مختل میشود، استخوان سختی خود را از دست داده و به اصطلاح نرم میشود. وارد شدن نیروی وزن تنه به این استخوان نرم شده موجب میشود که شکل سر استخوان ران و حتی گردن استخوان ران به تدریج تغییر کند و حالت گرد و کروی خود را از دست بدهد و اکثر مشکلاتی که برای بیمار بوجود میاید به علت همین تغییر شکل است.
بعد از مدتی که از فعالیت بیماری گذشت، عروق خونی مجددا رشد کرده و به سر استخوان ران میرسند و در نتیجه فعالیت بیماری متوقف میشود. با برگشت خونرسانی به استخوان، سختی آن مجدداً به حال اولیه برمیگردد ولی اگر در این مدت شکل آن تغییر کرده باشد دوباره حالت گرد و کروی اولیه را بدست نخواهد آورد.
سر استخوان ران که شکل کروی خود را از دست داده است دیگر نمیتواند به راحتی در درون حفره استابولوم حرکت کند. نتیجه این است که بتدریج و با گذشت چند سال حرکت مفصل محدود شده و بتدریج عضلات ران لاغر شده و لنگش بوجود میاید و در نهایت مفصل تخریب شده و دچار استئوآرتریت یا آرتروز میشود. تمام کوشش هایی که پزشک معالج در درمان این بیماری انجام میدهد به این خاطر است که بعد از اینکه بیماری فروکش کرد سر استخوان ران تغییر شکلی پیدا نکرده باشد یا این تغییر شکل حداقل باشد.
این بیماری در دختران کمتر دیده میشود ولی اگر دیده شود بسیار وسیعتر بوده و با آسیب بیشتر به سر ران همراه است و نتیجه درمان به خوبی نتایج درمان در پسران نیست.
منبع: ایران ارتوپد
ادرس مطب: مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸
در رفتگی مادرزادی لگن در ناحیه مفصل ران که نام کامل آن ( Developmental Dysplasia of the Hip ( DDH است جزو بیماریهای مادرزادی است و در آن سر استخوان ران به درستی در داخل حفره استابولوم لگن قرار نگرفته است. شدت در رفتگی مادرزادی لگن در ناحیه مفصل ران در افراد مختلف متفاوت است. در اکثر این افراد حفره استابولوم در دوران جنینی به درستی تشکیل نشده و شکل و یا عمق کافی را نداشته و نمیتواند سر استخوان ران را در خود نگه داری کند. در بعضی از افراد سر استخوان ران در بدو تولد کاملا خارج از حفره استابولوم است که به آن دررفتگی مادرزادی سر ران استخوان هم میگویند. در بعضی دیگر سر ران در حفره استابولوم هست ولی ناپایدار بوده و به آسانی از آن خارج و به آن داخل میشود. در بعضی از افراد هم لقی و ناپایداری مفصل ران با رشد بچه بیشتر میشود. تمام نوزادان بلافاصله بعد از تولد باید توسط پزشک از لحاظ وجود این بیماری معاینه شوند و در صورت لزوم از روش های تصویر برداری مثل سونوگرافی یا رادیوگرافی برای بررسی بیشتر استفاده میشود.
علل دررفتگی مادرزادی لگنعلت این بیماری به درستی شناخته شده نیست. بعضی از محققین معتقدند در بعضی از جنین ها حفره استابولوم به درستی تشکیل نشده و عمق کافی برای نگه داشتن سر استخوان ران در درون خود را ندارد. بعضی دیگر هم عقیده دارند که شلی کپسول مفصل ران علت بروز این بیماری است. در رفتگی مادرزادی لگن در بعضی خانواده ها بیشتر است. به نظر میرسد در جوامعی که نوزاد را قنداق میکنند شیوع این بیماری بیشتر بوده و در مناطقی که مادر بچه را در پشت کمر یا جلوی شکم خود آویزان میکند این بیماری شیوع کمتری دارد. این اختلاف احتمالا به علت نزدیک بودن و دور بودن رانهای بچه در دو نوع متفاوت بستن و حمل کردن وی است.
ا
در رفتگی مادرزادی لگن بیشتر مفصل ران چپ را گرفتار میکند. بیشتر در دختر ها دیده میشود (شیوع دررفتگی مادرزادی مفصل ران در دختران 9 برابر پسران است) و در نوزادانی که در شکم مادر در وضعیت برعکس معمول قرار گرفته اند (سر به طرف بالا و پا به پایین) بیشتر است. بیماری در نیمی از موارد دو طرفه است. دررفتگی مادرزادی مفصل ران در موارد زیر هم بیشتر دیده میشود
وقتی سر استخوان ران نوزاد مدتی در خارج از حفره استابولوم میماند هم رشد سر و هم رشد حفره استابولوم دچار اختلال میشود. حفره استابولوم کوچک باقی میماند و عمق کافی هم پیدا نمیکند. سر استخوان ران هم کوچک مانده و خوب رشد نمیکند. گردن استخوان ران نازک مانده و تنه استخوان ران هم لاغر و کم قطر میشود. این تغییرات نشان میدهند که رشد استخوان ها وقتی سیر طبیعی خود را طی میکند که آنها به درستی در کنار هم قرار داشته باشند. در کنار هم بودن است که رشد و تکامل مناسب را تضمین میکند. تغییرات دیگری هم بتدریج در اندام کودک بوجود میاید. کپسول مفصل ران این بچه ها کلفت و ضخیم شده و عضلات اطراف مفصل ران بخصوص عضلات ادکتور (نزدیک کننده ران) و عضله ایلیوپسواس کوتاه میشوند. هر چه مدت زمان بیشتری از تولد نوزاد بگذرد و درمان به تاخیر بیفتد این تغییرات بیشتر شده و درمان بچه را مشکل تر میکند.
![]() ![]()
در هر دو رادیوگرافی بالا دررفتگی مفصل ران دیده میشود. مشاهده میشود که سر کروی شکل استخوان ران در داخل حفره استابولوم قرار ندارد در صورتی که بیماری زود تشخیص داده شده و سر استخوان ران در درون حفره استابولوم گذاشته شود رشد استخوان ها در دو طرف مفصل سیر طبیعی خود را باز یافته و در بسیاری اوقات عقب ماندگی خود را جبران میکنند ولی در صورتی که سر استخوان ران در بیرون استابولوم بماند هر چه سن بچه بیشتر میشود عقب ماندگی رشد مفصل و تغییر شکل آن بیشتر میشود. این امر نشان میدهد که تشخیص ای بیماری و درمان آن هر چه زودتر باید شروع شود.
منبع: ایران ارتوپد
ادرس مطب: مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸ | |||||
علت کمردرد در بچه ها در غالب اوقات به علت کشیدگی و اسپاسم عضلات کمر است که آن هم بدنبال انجام فعالیت های ورزشی است. این درد ها در غالب اوقات با کمی استراحت و بعد از 2-1 هفته از بین میرود. کمردرد در بچه وقتی بیش از یک ماه طول میکشد جدی است و باید علت آن بدقت بررسی شود. بروز کمردرد در بچه ها طبیعی نبوده و باید جدی گرفته شود. در بچه ای که کمردرد دارد احتمال اینکه علت درد مشکل جدی باشد بیش از بالغین است. بخصوص اگر سن بچه کمتر از 4 سال باشد یا کمردرد همراه با تب، کاهش وزن، ضعف و گزگز اندام تحتانی، مشکل در راه رفتن، انتشار درد به اندام تحتانی، مشکلات مثانه یا دستگاه گوارش باشد یا درد آنقدر شدید باشد که مانع خوابیدن بچه شود. اگر کمردرد بچه بیش از چند روز طول بکشد یا بدتر شود حتماً با پزشک مشورت کنید. در کمردرد بچه ها علائم زیر نشانه خطر هستند و با دیدن آنها باید به پزشک مراجعه کرد
علت های کمردرد بچه ها چیستمهمترین علل کمردرد در بچه ها عبارتند از : کشیدگی عضلهکشیدگی عضلات اطراف ستون مهره شایعترین علت کمردرد در بچه ها و نوجوانان است. این درد ها معمولاً به چند روز استراحت و مصرف دارو و تقویت عضلات شکم و کمر جواب داده و خوب میشود. بعضی از نوجوانان کمردرد های شدیدتری دارند که معمولاً علت آنها سفت بودن عضلات همسترینگ ( عضلاتی که در سطح داخلی و کشاله ران قراردارد) و ضعف عضلات شکم است. اغلب این درد ها با نرمش های کششی و تقویتی خوب میشوند.
کمر قوز دار یا کیفوز Kyphosisدر نوجوانان قوس زیاد بالای کمر که بصورت قوز کردن است و کمر را به جلو خمیده میکند میتواند موجب کمردرد شود. افزایش قوس کمر در این افراد بصورت افزایش قوس ستون مهره در ناحیه سینه ای است و به آن کیفوز شوئرمن Scheuermann’s kyphosis میگویند. در این بیماری مهره های ناحیه سینه ای تغییر شکل داده و موجب قوز میشوند. درد در این افراد در قسمت های بالایی ستون مهره است و با فعالیت بدنی شدیدتر میشود. شکستگی استرسی ستون مهره Stress fracture of the spineاین بیماری که آنرا اسپوندیلولیز Spondylolysis هم میگویند میتواند موجب کمردرد در نوجوانان شود. ورزش هایی که در آنها کمر زیاد میچرخد یا به عقب زیاد خم میشود مانند ژیمناستیک شیرجه یا فوتبال میتواند زمینه را برای بروز این بیماری فراهم کند. این عارضه معمولاً در سنین بلوغ یعنی زمانی که بیمار رشد سریع بدنی و قدی پیدا میکند دیده میشود. درد معمولاً خفیف است و به باسن و ساق تیر میکشد. درد با فعالیت بدنی بیشتر شده و با استراحت کم میشود. این بیماران در حین راه رفتن قدم های کوچک برمیدارند.
سر خوردن مهرهبه این عارضه اسپوندیلولیستزی Spondylolysthesis میگویند و به علت سر خوردن یک مهره کمری به سمت جلو روی مهره پایینی بوجود میاید. شایعترین محل آن، اتصال مهره های کمری به خاجی است یعنی معمولاً مهره پنجم کمری روی مهره اول خاجی یا ساکروم به سمت جلو سر میخورد. اگر این سر خوردن و به جلو آمدن مهره شدید باشد کانال نخاعی تنگ شده و به ریشه های عصبی فشار وارد میشود که این خود موجب علائم عصبی در نزد بیمار میگردد. عفونتدر بچه های با سن کم عفونت دیسک Diskitis میتواند موجب کمردرد شود. عفونت مهره معمولاً در سنین 5-1 سالگی ایجاد میشود گرچه تا سنین نوجوانی هم دیده میشود. علائم این بیماری بصورت درد در پایین کمر و یا حتی شکم و خشکی ستون مهره است. لنگش در حین راه رفتن و امتناع بچه از راه رفتن از دیگر علائم بیماری است. وقتی بچه میخواهد از روی زمین چیزی را بردارد بجای خم شدن به جلو، دو زانو مینشیند و بدون خم کردن کمر جسم را گرفته و بلند میشود. توموربندرت کمردرد میتواند به علت تومورهای استخوانی مثل استئوئید استئوما Osteoid osteoma ،استئوبلاستوما، گرانولوم ائوزینوفیلیک، کیست استخوانی آنوریسمی و تومورهای بدخیم مانند لوسمی باشد. این تومورها بیشتر در ستون مهره ای سینه ای و یا کمری هستند. در این بیماران درد همیشگی است و به مرور بیشتر میشود. هم در روز و هم در شب است و شدت آن معمولاً ارتباطی با فعالیت بدنی ندارد. | ||
منبع:ایران ارتوپد
ادرس مطب: مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸
استئوژنز ایمپرفکتا یا استخوانسازی ناقص Osteogenesis Imperfecta بیماری است که در آن ژن خاصی کار خود را خوب انجام نمیدهد و موجب میشود استخوان خوب و قوی ساخته نشود. نتیجه آن اینست که استخوان ها به راحتی شکسته میشوند.
![]() |
در نتیجه پروتئین ذکر شده ساخته نمیشود یا بد ساخته میشود. این پروتئین، نوع یک کلاژن type I collagen بوده که از عناصر مهم تشکیل دهنده استخوان است. این پروتئین همچنین در ساختن بافت های لیگامان ها، دندان و سفیدی چشم نقش دارند و به همین علت در این بافت ها هم ممکن است نواقصی بوجود بیاید.
|
این بیماری شایع نیست. در موارد شدید گاهی میتوان جنینی را که این بیماری را دارد در شکم مادر و با استفاده از سونوگرافی تشخیص داد. گاهی اوقات آزمایشات ژنتیکی میتواند به تشخیص بیماری کمک کند. معمولاٌ اولین علامت بیماری شکستگی استخوان است که ممکن است با ضربه خفیفی یا حتی بدون ضربه ای ایجاد شود.
استخوان این افراد مکرراٌ دچار شکستگی میشود ولی جوش خوردن آن طبیعی و خوب است. این افراد معمولاٌ قد کوتاهی داشته و صورتشان به شکل مثلث است. ممکن است دچار مشکلات تنفسی و یا کاهش شنوایی شوند. چهار نوع استئوژنز ایمپرفکتا وجود دارد.
این نوع شایعترین و خفیف ترین نوع بیماری است. ساختمان پروتئین کلاژن در این بیماران درست است ولی کلاژن به اندازه کافی در بدن این بیماران ساخته نمیشود. تغییر شکلی در استخوان این افراد وجود نداشته یا تغییر شکل کمی وجود دارد ولی استخوان ها شکننده بوده و به راحتی شکسته میشوند. دندان های این بیماران به راحتی پوسیده و شکسته میشوند. رنگ سفیدی چشم این بیماران ممکن است به آبی یا خاکستری متمایل شود.
این نوع شدیدترین نوع بیماری است. پروتئین کلاژن در این بیماران ساختمان غیر طبیعی دارد. اغلب این بیماران با شکستگی بدنیا میایند. قد این بیمارن کوتاه است. ممکن است رنگ سفیدی چشم آنها تغییر کند. این بیماران ممکن است دچار تغییر شکل در ستون فقرات، مشکلات تنفسی شوند. دندان های این بیماران هم اغلب شکننده است.
در این نوع هم ساختمان پروتئین کلاژن ساخته شده معیوب است. این بیماران هم شکستگی های متعدد پیدا میکنند. معمولاٌ با شکستگی بدنیا میایند. قدشان کوتاه و رنگ سفیدی چشم آنها متمایل به آبی است. بیماران ممکن است دچار تغییر شکل در ستون فقرات، مشکلات تنفسی شوند. دندان های این بیماران هم اغلب شکننده است.
شدت متوسط دارد. استخوان به راحتی میشکند. رنگ سفیدی چشم طبیعی است. ممکن است قد کوتاه و دندان های شکننده داشته باشند. تغییر شکل و دفرمیتی استخوان کم یا متوسط است.
منبع: ایران ارتوپد
ادرس مطب: مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸
پای پرانتزی تقریباً در همه بچه ها به درجات مختلف وجود دارد بطوریکه اگر بچه زیر 18 ماه پای پرانتزی نداشته باشد تا حدودی غیر طبیعی است. به این وضعیت ژنوواروم Genu varum هم میگویند.
پرانتزی بودن پای نوزاد در بدو تولد به علت شکل قرار گرفتن وی در شکم مادر است. این وضعیت با رشد بچه کمتر شده بطوریکه در سن 18 ماهگی پاهای بچه تقزیباً مستقیم میشوند. بعد از آن بتدریج انحراف برعکس میشود یعنی پاها به سمت بیرون متمایل میشوند بطوریکه وقتی زانو ها را به هم میچسبانیم مچ پاها از هم قدری فاصله میگیرد.
شکل اندام های تحتانی در این سنین به شکل حرف X انگلیسی درمیاید. این وضعیت در سنین 4-3 سالگی به حداکثر میرسد و در سنین 6 سالگی اندام های تحتانی شروع به صاف شدن کرده و بتدریج شکل اندام های یک فرد بالغ را به خود میگیرند. این شکل طبیعی، زاویه حدود 7 درجه بین امتداد استخوان ران و ساق است بطوریکه ساق نسبت به ران کمی به سمت خارج منحرف میشود. در این وضعیت وقتی فرد در حالت ایستاده مچ پاها را جفت میکند فاصله ای بین زانو ها قرار ندارد.
تمام اینها سیر طبیعی رشد انسان هستند و اگر بچه شما انطور است طبیعی بوده و نیاز به درمان ندارد.
![]() |
ولی گاهی پای پرانتزی بعلت یک بیماری و یک اختلال ایجاد میشود. بیماری بلانت Blount disease یکی از این بیماریها است که کودکان نوپا را مبتلا میکند و موجب میشود رشد ساق در قسمت های بالای درشت نی دچار اختلال شود. در این بیماری حتی در سه سالگی هم پرانتزی شدن پا بهتر نشده بلکه پیشرفت میکند.
این بیماری نیاز به درمان دارد. اگر زود تشخیص داده شود ممکن است درمان با یک بریس کفایت کند. اگر درمان با بریس موفقیت آمیز نبود ممکن است برای ممانعت از پیشرفت بیماری نیاز باشد تا از عمل جراحی استفاده شود. این بیماری ممکن است در بچه های در سنین بلوغ هم ایجاد شود. این بچه ها معمولاً چاق هستند و معمولا درمان با بریس در این گروه سنی موفقیت آمیز نبوده و این بیماران معمولاً نیاز به عمل جراحی دارند.
گاهی پای پرانتزی در کودکان نوپا به علت بیماری های متابولیکی مثل راشیتیسم ایجاد میشود. این بیماری معمولاً به علت کمبود ویتامین D در غذا ایجاد میشود. البته علت راشیتیسم گاهی عدم توانایی بدن در جذب و یا سوخت و ساز ویتامین D است. این بیماران هم معمولا برای اصلاح تغییر شکل اندام پایینی شان نیاز به عمل جراحی دارند.
علل دیگر پرانتزی بودن زانو در بچه ها عبارتند از
توجه داشته باشیم که :
باید به پزشک مراجعه کنید.
![]() |
پای به شکل X را ژنو والگوم Genu valgum میگویند. این وضعیت در بچه ها نیاز به درمان ندارد چون با بالا رفتن سن خودبخود خوب میشود. در صورت شدید بودن ژنووالگوم که حتی تا سنین 11-10 سالگی خوب نشده است ممکن است نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد. گاهی ژنو والگوم به علل بیماری هایی مانند راشیتیسم یا بعضی بیماری های مادرزادی بوجود میاید که برحسب مورد پزشک معالج اقدام به درمان آنها میکند.
منبع: ایران ارتوپد
ادرس مطب: مازندران_تنکابن_میدان شهید شیرودی_جنب آموزش و پرورش_ساختمان پارس_طبقه۲_واحد۱۸