زانو درد ممکن است به طور ناگهانی یا به مرور زمان بروز کند. این بیماری می تواند خیلی سریع وخیم شود. این روزها، زانو درد سن نمی شناسد و حتی جوانان را نیز درگیر می کند. زانو درد علت های مختلفی دارد. درد زانو می تواند ناشی از آسیب دیدگی ها همچون پاره شدن رباط و یا غضروف باشد. بیماری ها و مشکلات همچون ورم مفاصلن نقزس ، زانوی ضربدری، ارتروز زانو، زانو پرانتزی و عفونت نیز می توانند باعث زانو درد شوند. خیلی از انواع زانو درد کم و معمولی با درمان خانگی و مراقبت بهبود می یابند. ورزش زانو درد و زانوبند نیز می توانند به بهبود درد زانو کمک نمایند. در بعضی از موارد، ممکن است برای درمان زانو درد نیاز به جراحی باشد.
مکان و شدت زانو درد بسته به علت آن متفاوت بوده و بعضی از اوقات ورم و خشکی زانو، سرخی و داغ شدن آن، ضعف و ناتوانی زانو،صدای تق تق زانو و یا خرد شدن و ناتوانی در صاف کردن کامل زانو نیز با درد همراه باشد. اگر قادر به تحمل وزن خود برروی زانو نیستید، دچار ورم مفصل شدهاید، نمی توانید کاملا زانوی خود را باز و خم کنید، بدشکلی واضحی در زانوی خود می بینید، بجز درد و سرخی و ورم زانو تب هم دارید و یا زانویتان بی ثبات می باشد، باید به پزشک مراجعه نمایید.
آسیب دیدگی ها، معمول ترین علت مشکلات و درد زانو می باشند. آسیب های ناگهانی (حاد) به زانو می تواند ناشی از ضربه مستقیم به زانو و یا خم کردن، پیچیدن و یا افتادن برروی زانو باشد. درد، کبودی و یا ورم زانو می تواند شدید بوده و همچنین بیشتر و بیشتر شود. پارگی مینیسک در ورزشهایی که برخورد در آنها زیاد است مانند فوتبال و نیز در ورزشهای بدون برخورد مانند والیبال که مستلزم پرش و تغییر ناگهانی بازیکن است،در افراد بالای 50 سال، شایع ترین علت زانو درد استئوآرتریت است. علل زانو درد در افراد جوان تر عبارتند از استفاده بیش از حد از زانو و آسیب دیدگی. همچنین زانو درد می تواند ناشی از عفونت (به عنوان مثال استئومیلیت، بورسیت سپتیک) و بیماری هایی خاص باشد.
زانو و یا زیر زانو بعد از آسیب ممکن است بی حس، ضعیف، سرد، سوزن سوزن شده و یا به رنگ آبی درآید.
آسیب های حاد و ناگهانی که علت درد زانو می باشند، شامل:
التهاب هایی که باعث درد مفصل زانو می شوند، شامل:
بیماری هایی که باعث زانو درد می شوند، شامل:
تغییر شکل ها یا دفورمیتی هایی که باعث زانو درد می شوند:
علل دیگر زانو درد شامل:
گاهی درد زانو مربوط به خود زانو نیست و ممکن است از ناحیه دیگری از بدن باشد(مثلا درد ران یا مچ پا).به این نوع از دردها درد ارجاعی(درد ریفرال) می گویند.
تعدادی از عواملی که خطر زانو درد و مشکلات زانو را افزایش می دهد، شامل:
درمان درد زانو بسته به علت آن شامل اقدامات کمک های اولیه، استراحت، استفاده از وسایل کمکی و زانوبند، درمان فیزیکی، ورزش های زانو درد، دارو های مختلف و در بعضی از موارد جراحی می شود. انتخاب درمان زانو درد بسته به موقعیت، شدت، نوع مشکل و سن شما، وضعیت سلامتیتان و سطح فعالیت شما می باشد.
یکی از مهمترین روش ها برای بهبود شرایط و رفع زانو درد، استراحت و توانبخشی مفصل است. مراقبت های خانگی که معمولا بسیار رایج است شامل موارد زیر است:
۱- استراحت
۲- یخ درمانی
۳- بستن مفصل
۴- بالاگرفتن مفصل
۵- بریس و تجهیزات درمانی دیگر
بریس ها و زانوبند طبی به منظور اثر بخشی قابل قبول باید مناسب با وضعیت اندامی بیمار و مشکل وی ساخته و طراحی شوند.
6)لیزر درمانی - مگنت تراپی
لیزر پرتوان جهت کاهش درد دربیماران با ارتروز زانو کمک موثری می کند از طرفی مگنت درمانی نیز در جهت کنترل درد و افزایش خورنرسانی و متابولیسم بدن در کنترل درد و التهاب زانو به بیماران کمک شایانی میکند درکلینیک تخصصی دکتر نیاستی بیماران با ارتروز زانو جهت درمان از تمامی این امکانات بهره مند می شوند.
برای درمان های جراحی و دارویی و فیزیوتراپی زانو درد نیاز به مراجعه به پزشک می باشد، در ادامه درمان های خانگی و اقدامات احتیاطی برای مشکل زانو درد را بیان می نماییم:
برای درمان خانگی زانو دردی که تازه شروع شده است:
استفاده از طب سوزنی برای کاهش درد زانوی ناشی از آرتروز مفید استبا افزایش ایندورفینها و انکفالینها جهت کنترل درد با زوش طب سوزنی بسیار موثر می باشد .در کلینیک طب سوزنی دکتر نیاستی بیماران با جدیدترین متد های طب سوزنی جهت درمان ارتروز زانو درمان می شوند. . استفاده از گلوکزامین و کوندروتین هم ممکن است برای دردهای ناشی از ورم مفاصل مفید باشد.
که با ایجاد برشی کوچک بوسیله ابزاری مجهز به فیبر اپتیک برای خارج کردن اجسام شناور داخل مفصل ترمیم غضروف و بازسازی رباطها انجام میشود. سایر روشهای جراحی زانو شامل تعویض قسمتهای اسیب دیده مفصل زانو یا جراحی پارشیل تعویض زانو و جراحی تعویض کامل زانو میباشند. جراحی پارشیل تعویض زانو عوارض کمتری نسبت به تعویض کامل دارد. برای تعویض زانو از مفصل مصنوعی از جنس آلیاژ فلزی, پلاستیک و پلیمر های مخصوص استفاده میشود.
شنا کردن اولین گزینه پزشکان در درمان زانو درد است.شنا به جز شنای کرال پشت،برای زانوها بسیار مفید است. علاوه بر شنا میتوان در قسمت کم عمق استخر قرار گرفته و به مدت 15 دقیقه در مسیر عرض استخر راه رفت. این کار موجب میشود بدون وارد آمدن فشار بر مفصل زانوی مبتلا به آرتروز، عضلات اطراف زانو تقویت شود تا وزن اندامهای فوقانی به زانو وارد نیاید.البته امکان این ورزش همیشه مهیا نیست. دومین گزینه پیادهروی است.پیادهروی فشار زیادی بر زانوها وارد نمیکند. پیادهروی سریع، اگر قبلا آسیبی در زانوهایتان نداشتهاید، مشکلی برای زانو ندارد. اما به زانوهای معیوب آسیب میرساند. دوچرخهسواری نیز بر روی زانوها فشار زیادی وارد نمیکند. بهطور کلی هرگونه فعالیتی که فشار کمی بر زانوها وارد کند و یا فعالیتهایی که در آنها شما مجبور نیستید بهسرعت تغییر جهت بدهید،برای زانوها مشکلساز نیستند.
هر ورزشی که مستلزم خمکردن شدید زانوها باشد میتواند به زانو صدمه بزند و منجر به زانو درد شود. اگر خم کردن بههمراه بلندکردن وزنه باشند، فشار مضاعفی به زانوها وارد میکند و میتواند به زانو آسیب برساند. با این تعریف فعالیتهای ورزشی که در آنها خم میشوید یا میپرید، مثل بسکتبال و فوتبال برای زانوها مضرند. ورزشهایی که در آن حرکتهای خمشدن زانوها و فرودآمدن روی پاها به دفعات زیاد انجام میشود نیز برای زانوها مضر هستند، تنیس، بدمینتون و فوتبال از این دسته ورزشها محسوب میشوند. طنابزدن جزء موارد استثنایی است که به رغم پریدن آسیبی به زانو وارد نمیکند. ورزشهایی که در آنها فرد میپرد، فرود میآید یا در حال دویدن بهطور ناگهانی تغییر مسیر میدهد،فشار خیلی زیادی روی زانوها وارد میکند که ممکن است منجر به آسیب به رباطهای زانو و بهخصوص رباط صلیبی قدامی و در نتیجه زانو درد شوند. حتی مقادیر کم این فعالیتهای ورزشی نیز میتوانند باعث آسیب به غضروف یا منیسکهای زانو که از غضروف آن محافظت میکنند، بشود. توجه داشته باشید ورزشکاران حرفهای با گذراندن دوران بدن سازی و تقویت عضلات پا احتمال آسیب دیدگی زانو را کاهش میدهند ضمن اینکه قبل از شروع ورزش نیز بدن خود را بطور اصولی و مناسب گرم میکنند، برای همین است که میزان آسیب در آنها کمتر است، ورزشکاران آماتوریست که مثلا فوتبال بازی میکنند.
با چند ورزش و حرکت اصلاحی میتوان عضلات زانو را به طور اختصاصی تقویت کرد. یکی از این ورزشها و حرکات اصلاحی زانو درد، این است که روی زمین بنشینند و پای خود را دراز کنند و به حالتی قرار گیرند که به مفصلشان فشاری وارد نیاید سپس به حالت در جا عضله جلوی ران خود را منقبض کنند و تا 10 شماره به همین حالت نگه دارند. میتوان برای مثال، صبح سه بار، ظهر سه بار و شب هم سه بار این کار را انجام دهید. البته در روزهای ابتدایی بهتر است زیاد به اندامهایشان فشار وارد نیاورید و به تدریج و به صورت هفتهای یک بار،شدت یا مدت تمرین را به مقدار 10 تا 20 درصد افزایش دهید.این نوع ورزش برای عضله چهار سر ران یا جلوی ران است.برای پشت ران هم میتوان عضله پشت ران را منقبض کرد و به طور مشابه با تعداد و مدت گفته شده عمل کرد تا زانودرد خود را کاهش دهید.
با آنکه پیشگیری از درد زانو همیشه ممکن نیست، اما توصیه هایی که در ادامه می آیند می توانند مفید باشند:
ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸
عوامل اصلی ایجاد درد زانو
زانو مفصلی است که غیر از حرکت باز و بسته شدن دارای حرکات خفیف چرخش به داخل و خارج نیز می باشد در تشکیل و نگهداری مفصل زانو, استخوانها , رباطها و غضروف هایی شرکت دارند که به اختصار آین ساختارها و عملکرد آن ها را توضیح می دهیم.
استخوانها :
- سه استخوان در تشکیل مفصل زانو شرکت دارند.
- در بالا استخوان ران و در پائین استخوان درشت نی و در جلو استخوان کشکک در تشکیل مفصل زانو شرکت می کنند.
- استخوان نازک نی در تشکیل مفصل زانو شرکت ندارند اما درست در مجاورت بخش خارجی مفصل زانو قرار دارد.
رباطها :
- رباط ها باندهای فیبری هستند که دو استخوان را بهم ارتباط و متصل می کنند.
- زانو�4 رباط مهم دارد که این�4 رباط استخوان ران را به استخوان درشت نی محکم متصل می کنند و پایداری استاتیک مفصل زانو را تامین می کنند.
- رباطهای صلیبی قدامی و خلفی سبب پایداری مفصل زانو در حرکات به سمت جلو و عقب و ضربات در این جهات و نیز پایداری مفصل زانو در برابر حرکات چرخشی اعمال شده به زانو می شوند.
- رباطهای جانبی داخلی و خارجی که در طرفین زانو قرار دارند هم سبب پایداری مفصل زانو در برابر اعمال نیرو به سمت خارج و داخل زانو می شوند.
تاندونها:تاندونها عضلات را به استخوان اتصال می دهند.
- تاندون عضله چهار سر رانی ( جلوی ران ) -� در پائین در جلوی مفصل زانو به استخوان کشکک اتصال می یابد و ادامه آن در پائین کشکک به استخوان درشت نی اتصال می یابد. عمل عضله چهار سر رانی باز کردن زانو می باشد.
غضروفها:
- به ساختمانهای غضروفی زانو منیسک می گوئیم که در بین دو استخوان درشت نی و ران قرار دارند و سبب افزایش سطح تماس در استخوان فوق و افزایش پایداری مفصل زانو می شوند.
بورسها :
- بورس یک کیسه کوچک حاوی مایع است که سبب تسهیل حرکات مفصلی می شوند.
- زانو سه بورس دارد که عبارتند از : بورس کشکک ( جلوی کشکک و زیر پوست ) و بورس زیر کشکک و بورس غازی (Anserine) که در سمت داخل زانو حدود2 �اینچ زیر مفصل زانو قرار دارد.
توجه:همواره باید توجه داشت که دردی که در زانو احساس می شود می تواند ناشی از درد واقعی زانو باشد یا یک درد ارجاعی از ناحیه کمر, ران و یا مچ پا باشد.
علل درد مزمن زانو
آرتروز :
- تعریف : به تخریب غضروف مفصلی زانو آرتروز زانو می گویند. در فرم شدید این بیماری منیسک ها که غضروفی اند بطور کامل از بین می روند و در استخوان ران و درشت نی به یکدیگر سایش پیدا می کنند.
- نشانه ها : آرتروز زانو سبب درد مزمن زانو می شود که با فعالیت زانو این درد تشدید می گردد.
- درمان : هدف از درمان در آرتروز کنترل درد است که می تواند با تقویت عضلات حول مفصل زانو یا استفاده از داروهای ضد درد و در موارد شدید تعویض مفصل زانو انجام گیرد.
بورسیت :
- تعریف : در نتیجه ضربات, عفونت و استفاده مکرر از زانو بصورتی که زانو به زمین فشرده شود می تواند منجر به التهاب بورس های زانو شود.
- نشانه ها : شایعترین بورسی که دچار التهاب می شود بورس جلوی کشکک است که در افرادی که زیاد زانو می زنند مثل خدمتکاران یا آنها که زیاد فرش می شویند دیده می شود و منجر به التهاب و قرمزی و درد جلوی زانومی شود. همچنین التهاب بورس غازی که در زیر و داخل مفصل زانو قرار دارد در افراد چاق و زنان شایعتر است و سبب درد� قسمت داخل و پائین زانو بخصوص در شب و در هنگام خم شدن زانو می شود.
- درمان : درمان بر پایه اصول اولیه مراقبتی شامل بالا نگه داشتن, استراحت, فشار موضعی و یخ درمانی است و گاهی هم از داروهای ضد درد غیر استروئیدی ( ایبوبروفن و استامینوفن ) استفاده می شود. در موارد شدید گاهی از تزریق کورتون به داخل بورس استفاده می شود.
عفونت :
- تعریف : ورود عامل عفونی ( معمولاً باکتری ) به فضای مفصلی را گویند که سبب ایجاد عفونت زانو می شود.
- نشانه ها : درد شدید زانو بهمراه تورم و قرمزی آن. همچنین اغلب فرد دچار تب و گاهی دچار لرز می شود.
- درمان : شامل تجویز آتنی بیوتیک برای از بین بردن عامل بیماری و گاهی تخلیه با سوزن مایع مفصلی است.
کندرومالاسی کشکک ( نرمی غضروفی ) :
- تعریف : سایش کشکک به قسمت داخلی یا خارجی انتهای تحتانی ران که موجب فشار به غضروف سطح داخلی کشکک و آسیب به آن شود.
- علائم : این عارضه بیشتر در خانمهای جوان و نیز در ورزشکاران از هر دو جنس رخ می دهد. سایش مداوم سطوح مفصلی بین کشکک و ران سبب التهاب و تخریب غضروف مفصلی می شود که سبب درد همراه با فعالیت و درد بدنبال شستن طولانی در زانو می شود.
- درمان : در موارد خفیف با اصول اولیه درمان ( استراحت, یخ درمانی, بالا نگه داشتن و فشار موضعی ) و استفاده از داروهای ضد التهابی درمان صورت می گیرد همچنین تقویت عضله چهار سر رانی در جلوی ران می تواند آنرا بهبود بخشد.
زانو پرش کاران:
- تعریف : به التهاب تاندون عضله�4 سر در یکی از این�3 نقطه : بالای کشکک, درست زیر کشکک و در محل اتصال به درشت نی می گوئیم مدت نامگذاری به عنوان زانوی پرش کاران این است که این آسیب عمدتاً در ورزشهای پرش و در والیبال و بسکتبال رخ می دهد.
- نشانه ها: دردی موضعی که با پرش بدتر می شود و با استراحت بهبود می یابد یا کمتر می شود.( بخاطر فشار روی فیبرهای تاندونی هنگام پرش )
- درمان : اساس درمان بر پایه یخ درمانی, استراحت و داروهای ضد التهابی است. بعد از کنترل درد باید تقویت عضلات چهار سر رانی و عضلات پشت ران صورت گیرد.
برخورد با آسیب های زانو
در هر آسیب زانو اولین امری که رخ می دهد بوجود آمدن التهاب است. که این التهاب منجر به درد و تورم و کاهش توانایی حرکت مفصل زانو خواهد شد. شکستن این سیکل التهابی می تواند منجر به تسریع بهبودی و کاهش درد شود. برای این امر باید کارهای زیر صورت گیرد :
*استراحت به زانو :
- استراحت سبب کاهش کشش های مکرر روی زانو می شود.
- استراحت سبب کاهش التهاب و جلوگیری از ورود آسیب بیشتر به زانو می گردد.
* یخ درمانی :
- سبب کاهش تورم زانو می گردد و در هر نوع آسیب حاد و آسیب مزمن زانو کاربرد دارد.
- اغلب مولفان توصیه می کنند یخ درمانی 2-3 بار در روز و هر بار برای مدت 20-30 دقیقه صورت گیرد.
- از تماس مستقیم یخ با پوست بپرهیزید. می توانید کیسه حاوی یخ را در حوله قرار دهید و حوله را روی محل بگذارید.
* فشار موضعی به زانو توسط بانداژ محل :
- فشار موضعی سبب کاهش تورم و تسریع بهبودی می شود.
- در برخی از آسیب های زانو بانداژ می تواند به قرار گیری صحیح کشکک سرجای خود و حفظ حرکات مناسب مفصل زانو کمک کند.
* بالا نگه داشتن زانو :
- سبب کاهش تورم و التهاب می گردد.
- بالا نگه داشتن سبب تخلیه مواد زائد و التهابی از زانو به سوی گردش خون مرکزی و کاهش التهاب می شود.
* استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ( NSAIDS ) :
- این داروها� در دوز کم سبب کاهش درد می شوند.
- این داروها در دوز بالاتر سبب کاهش التهاب هم می شوند.
- نمونه ای از این داروها عبارتند از : ناپروکسن و ایبوبروفن.
- چنانچه زخم معده یا اثنی عشر دارید یا قبلاً دچار خونریزی به هر دلیل شده اید قبلاً از مصرف این داروها حتماً با پزشک مشاوره کنید.
چه موقع به پزشک مراجعه شود
- هر گاه بعد از انجام برخوردهای اولیه که اشاره شد و یا استفاده از داروهای ضد درد بعد از 3-7 روز علائم شما ادامه یافت یا حتی بدتر شد حتماً -� به پزشک مراجعه نمائید.
- هرگاه بدنبال آسیب به زانو قادر به راه رفتن روی زانو نبودید فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه نمایید چرا که احتمال بروز شکستگی زانو در این موارد بالاست و یک اورژانس به حساب می آید.
- تب بهمراه درد زانو ( احتمال عفونت زانو )
- درد بسیار شدید و غیر قابل تحمل در زانو.
- زخم بزرگ یا عمیق در ناحیه زانو باشد.
- تورم زانو در افرادی که بیماری خونی دارند ( هموفیلی ) یا آنها که داروهای ضد انعقادی مصرف می کنند ( مثل وارفارین )
شرح حال, معاینه و بررسی های تصویری
شرح حال :
- درد در کجای زانوست ؟
- ماهیت درد چگونه است, درد تیز است یا گنگ و مبهم؟
- آیا آسیب قبلی در ناحیه زانو وجود داشته است یا خیر ؟
- چه حرکاتی درد را بهبود و چه حرکاتی آنرا تشدید می کند ؟
- آیا فرد مشکل طبی خاصی دارد؟
- میزان فعالیت روزانه وی چقدر است ؟
- چه داروهایی احتمالاً مصرف می کند ؟
- آیا حس در ناحیه پا و ساق نرمال است ؟
- آیا فرد تب داشته است یا خیر ؟
معاینه:
- بررسی ظاهری زانو از نظر کبودی, تورم, تغییر شکل.
- بررسی حساسیت زانو در لمس آن.
- بررسی و انجام تستهای اختصاصی مربوط به ارزیابی سلامت رباطها, تاندونها و منیسک ها که خارج از بحث ماست.
رادیوگرافی و سی تی اسکن :
- بر حسب شرح حال و معاینه پزشک امکان دارد برای بررسی شکستگی استخوانی احتمالی یا دررفتگی زانو و گاهی برای بررسی برخی سطوح مفصلی یا مشاهده تغییرات تخریبی زانو ( آرتروز ) عکس رادیوگرافی ساده درخواست کند.
- بندرت پزشک برای بررسی دقیق شکستگی یا دررفتگی امکان دارد سی تی اسکن درخواست کند.
- هم CT اسکن و هم رادیوگرافی ساده برای بررسی شکستگی های عادی هستند اما هر دوی آنها در بررسی و ارزیابی بافت نرم مفصل که شامل رباطها, عضلات و تاندونها و منیسک ها می باشند ناتوان هستند.
ام آر آی:
- در مقایسه با سی تی اسکن, ام آر آی شکستگی های استخوانی را بخوبی نشان نمی دهد.
- در مقایسه با سی تی اسکن, ام آر آی برای بررسی رباطها و تاندونها بسیار عالی است.
آرتروسکوپی :
- به مشاهده داخل مفصل زانو توسط دستگاه ویدئوئی می گویند.
- در این روش جراح توسط ابزاری خاص وارد حفره مفصلی زانو شده و آنرا بدقت بررسی می کند.
- در مواردی می توان اجسام زائد مثل قطعات شکسته غضروف که داخل فضای مفصلی مانده اند و سبب درد شده اند را با این روش تخلیه کرد.
جلوگیری از صدمات زانو
- لاغر اندام بمانید یا بهتر بگوئیم چاق نشوید. با حفظ وزن متعادل فشار بر روی زانوها کاهش و احتمال آسیب و آرتروز هم کاهش خواهد یافت.
- تناسب بدن خود را با انجام حرکات کششی و تقویت متناسب عضلات حفظ کنید. انجام حرکات کششی روی زانو قبل از ورزش به نحو قابل ملاحظه ای صدمات به زانو را کاهش می دهد.
- تقویت عضلات چهار سر رانی و پشت ران هر دو به کاهش آسیب های زانو کمک می کند.
- چنانچه درد مزمن زانو دارید شنا و ورزشهای آبی می تواند درد شما را بهبود بخشد, نیروی شناوری در آب سبب کاهش وزن و نیروی وارده به زانوها می شود.
- به بدن خود احترام بگذارید چنانچه ملی درد زانوی شما را ایجاد نموده یا بدتر می کند آنرا انجام ندهید.
- هرگاه خسته اید ورزش را ادامه ندهید, بسیاری از آسیبهای ورزشی هنگامی رخ می دهند که ورزشکار خسته است.
- استفاده از زانو بند در ورزشهایی مثل والیبال یا بسکتبال مفید است.
ادرس مطب: مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸