ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن ( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB )
در هر مفصلی در سیستم استخوانی عضلانی دو استخوان مجاور در تماس با یکدیگر قرار میگیرند . حرکات مفصل در واقع تابع جابجایی این دو استخوان نسبت به هم میباشد . عامل اصلی در حفظ استحکام و ثبات مفصل ، لیگامان ها یا زردپی ها هستند . لیگامان ها طنابهای مستحکمی متشکل از رشتههای فیبری میباشند که دو استخوان مجاور را به یکدیگر متصل کرده ، پایداری و ثبات آن را تأمین مینمایند . در مفاصل دست نیز همین وضعیت برقرار است . بندهای انگشتان در مفاصل دست باواسطه لیگامان ها یا زردپی ها به یکدیگر و به استخوانهای کف دست متصل میشوند . استحکام این طنابهای فیبری باعث ایجاد ثبات و پایداری در مفاصل دست شده و انجام فعالیتهای گوناگون اعم از حرکات ظریف و پیچیده یا کارهای زوردار را امکانپذیر میسازد . انگشت شست در دست نقش بسیار مهمی دارد و حرکات طبیعی و قدرت آن در عملکرد و توانایی کلی دست نقشی اساسی بازی میکند . مانند هر مفصل دیگری بند ابتدایی این انگشت با واسطه لیگامان هائی در داخل و خارج به استخوان اول کف دست متصل میشود . در هنگام برداشتن و نگهداشتن اشیا ، سلامت و استحکام این دو لیگامان بخصوص لیگامان داخلی نقش بسیار مهمی در حفظ قدرت و پایداری انگشت دارد .
در هنگام سقوط روی دست با انگشتان باز اگر انگشت شست به سمت خارج رانده شود ، لیگامان مورد اشاره تحت کشش قرار گرفته و آسیب میبیند . این آسیب ممکن است خفیف بوده و فقط باعث کشیدگی در لیگامان فوقالذکر گردد یا اینکه شدید باشد و درجاتی از پارگی به صورت کامل یا ناکامل در آن به وجود آورد .این حادثه در فعالیتهای مختلف ورزشی به کرات رخ میدهد . در ورزش اسکی سقوط در وضعیتی که فرد چوب اسکی را محکم در دست نگه داشته است با احتمال بیشتری منجر به آسیب لیگامانی میشود . به همین خاطر گاهی این عارضه را انگشت اسکیبازان ( SKIER'S THUMB ) می نامند . ممکن است حادثه به شرحی که توضیح داده شد باعث آسیب یا پارگی در لیگامان نشده بلکه درنتیجه کشیدگی در محل اتصال لیگامان به استخوان قطعه ای از استخوان را دچار کندگی یا شکستگی سازد .
علائم بالینی در ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن ( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB ) چیست و این عارضه چگونه تشخیص داده میشود ؟
در این عارضه درد شدیدی در ناحیه شصت احساس میگردد . تورم و کبودی نیز ممکن است عارضه را همراهی نماید . فرد ممکن است در انگشت احساس ضعف و ناپایداری نماید و از برداشتن و نگهداری اشیا به کمک شصت ناتوان باشد . پزشک معالج با شرح حال و معاینة بالینی تشخیص را مطرح مینماید . درمعاینه دقیق ، محل درد در مفصل بین بند ابتدایی انگشت شست و استخوان اول کف دست در سطح داخلی و قدامی متمرکز بوده و این ناحیه در لمس حساس و دردناک است . در این موارد قبل از هر اقدام دیگری از انگشت شست رادیوگرافی بهعمل میآید . در صورت وجود شکستگی در محل اتصال لیگامان ، آن را میتوان در رادیوگرافی مشاهده کرد. در موارد پارگی کامل لیگامان مفصل ممکن است دچار حالت نیمه دررفتگی گردد . این وضعیت نیز در رادیوگرافی قابل مشاهده میباشد . در صورت طبیعی بودن عکس به عمل آمده ، پزشک معالج با معاینه بالینی میتواند پی به کامل یا ناکامل بودن پارگی لیگامان ببرد .
درمان ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن ( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB )
در مواردی که عارضه خفیف بوده و فقط کشیدگی در لیگامان مطرح باشد یا شکستگی در محل اتصال لیگامان با جابجایی همراه نباشد برای مدت چهار هفته اقدام به گچگیری میگردد . پس از باز کردن گچ نیز باید برای مدت سه ماه از فعالیتهایی که ممکن است به لیگامان فشار بیاورد اجتناب گردد . مقداری درد و آزردگی ممکن است تا شش ماه همچنان در موضع احساس گردد . ورزشکاران پس از باز کردن گچ میتوانند با استفاده از آتلی به نام playing splint به فعالیتهای ورزشی برگردند .
در مواردی که آسیب شدید است و لیگامان به صورت کامل پاره شده یا شکستگی در محل اتصال لیگامان بیش از دو میلیمتر جابهجا شده باشد برای درمان نیاز قطعی به عمل جراحی وجود دارد . طی عمل جراحی لیگامان آسیبدیده ترمیم شده و قطعه شکسته استخوان جااندازی و در محل تثبیت میگردد . در موارد پارگی کامل گاهی قسمتی از بافت اطراف لابهلای پارگی لیگامان قرار گرفته و در صورت درمان غیرجراحی مانع جوشخوردن و بهبودی میگردد . لذا درصورت پارگی کامل اگر اصراری در درمان غیرجراحی به صورت گچگیری وجود داشته باشد باید با استفاده از ام آر آی MRI یا سونوگرافی از عدم قرارگیری بافتهای مجاور در لابهلای لیگامان پاره شده اطمینان حاصل گردد .
نوع مزمن ناپایداری و درد انگشت شصت بدنبال زمین خوردن( GAMEKEEPER'S THUMB OR SKIER'S THUMB )
در مواردی که عارضه درمان نشده باشد یا دوره درمان آن کامل نباشد ، احساس درد و ضعف در انگشت شست همچنان باقی میماند . در این موارد حرکات چرخشی با دست مانند باز کردن درب بطری یا شیشه و نگهداشتن اشیا حجیم مانند شیشه شیر در دست با مشکل و ناراحتی همراه است . در مواردی از پارگی کامل که بافت پیرامونی لابهلای لیگامان پاره شده قرار گرفته باشد ، اقدام به درمان غیر جراحی منجر به عدم بهبودی و ازمان عارضه میگردد . فعالیتهایی که به طور مکرر لیگامان فوق را در دست تحت فشار قرار داده و به آن آسیب بزند نیز، در طول زمان باعث تضعیف تدریجی آن شده و عارضهای از نوع مزمن بهوجود میآید . در گذشته شکارچیان خرگوش در غرب ، گردن شکار خود را با استفاده از انگشت شست و سبابه میشکستند . این حرکت در طول زمان باعث آسیب لیگامان داخلی شصت میشد به همین خاطر به این عارضه شصت شکارچیان خرگوش ( GAMEKEEPER'S THUMB )نیز اطلاق میگردد . درمان نوع مزمن این عارضه درصورت عدم پاسخ به روشهای غیرجراحی و نگهدارنده ،بازسازی لیگامان آسیبدیده تحت عمل جراحی میباشد .
منبع: دکتر مرجایی
ادرس :مازندران _ تنکابن _ میدان شهید شیرودی _ جنب اداره ی آموزش و پرورش _ ساختمان پارس _ طبقه ی دوم _ واحد ۱۸